Sa isang tahimik na subdivision sa Antipolo, kilala ang bahay nina Mariel bilang “pinakamalinis sa kalye.” Ayos ang kurtina, naka-label ang mga lalagyan sa kusina, at ayaw na ayaw niyang may kalat sa sahig. Pero higit sa lahat, iisa ang bagay na pilit niyang mino-monitor: ang kaligtasan ng limang taong gulang na anak niyang si Eli.
Simula nang umalis ang asawa niyang si Carlo para magtrabaho sa abroad, mag-isa nang binubuno ni Mariel ang pagiging ina at pagiging empleyado sa isang BPO. Night shift siya, kaya halos araw ang gabi niya. Ilang buwan din siyang halos walang tulog, kaya napilitan siyang maghanap ng bagong yaya nang ang dating kasambahay nila ay umuwi sa probinsya.
Isang Sabado ng umaga, kumatok si Lea sa kanilang gate. Payat, simpleng babae, naka-asul na polo at maong, dala ang maliit na backpack at mga papel ng reference. Tahimik ito, may maamong mukha, at halatang kinakabahan.
“Ma’am Mariel po?” magalang na tanong ni Lea.
“Oo, ako ‘yun,” sagot ni Mariel, pinapasok siya. “Ikaw si Lea? Ikaw ‘yung nirekomenda ng kapitbahay kong si Ate Fely?”
Tumango si Lea. “Opo, Ma’am. Nagtrabaho po ako sa kapatid niya dati. Nag-alaga po ako ng dalawang bata.”
Tahimik na pinanood ni Mariel kung paano lumuhod si Lea sa harap ni Eli, na noon ay nakaupo sa sahig at naglalaro ng mga sasakyang plastik.
“Hello, Eli,” malumanay na bati ni Lea. “Ako si Lea. Pwede ba tayong maging magkaibigan?”
Tumingin si Eli kay Lea, tapos sa nanay niya, bago mahiyang tumago sa likod ni Mariel.
“Mahiyain talaga ‘yan,” paliwanag ni Mariel. “Pero mabait ‘yan. Huwag ka lang masyadong lalapit agad, natatakot sa bagong tao.”
Ngumiti si Lea. “Ayos lang po. Hindi ko siya pipilitin. Masasanay din ‘yan.”
Maganda ang pakiramdam ni Mariel sa bagong yaya. Maingat kumilos, maamo ang mukha, at sa unang araw pa lang, kita na niyang maalam sa gawaing-bahay. Sa loob ng tatlong linggo, parang gumaan ang mundo ni Mariel. Nakakatulog siya nang maayos sa umaga habang si Lea ang nag-aasikaso kay Eli—pakain, ligo, laro, kwento.
Pero unti-unti, may napansin ang ilang tao sa paligid.
Isang hapon, habang nagwawalis sa labas si Lea at naglalaro si Eli sa sala, dumaan ang kapitbahay nilang si Aling Baby, kilalang tsismosa sa kanto. Napatingin ito sa bintana at natanaw si Lea na marahang hinahawakan ang balikat ni Eli, tila pinipigilan ito sa pagtakbo.
“Aba, aba,” bulong ni Aling Baby sa sarili. “Parang malakas humawak ‘yang yaya ah.”
Kinagabihan, nakasalubong niya si Mariel sa tindahan.
“Mars,” panimula ni Aling Baby, “kumusta naman ‘yang bagong yaya mo? Tahimik nga pero… napapansin ko, parang laging umiiyak si Eli pag kasama niya.”
Nagulat si Mariel. “Ha? Hindi naman siguro. Sadyang iyakin lang si Eli.”
“Ewan ko sa’yo, ha,” sagot ni Aling Baby. “Kanina lang, sumilip ako, parang hinahawakan sa braso yung bata, umiiyak. Baka masyado siyang mahigpit. Dapat binabantayan mo sa CCTV.”
Doon biglang sumagi sa isip ni Mariel ang bagong pakabitan nilang CCTV sa sala at sa may front door—proyekto niya talaga iyon, para raw sa “peace of mind.” Hindi niya pa masyadong binubusisi ang mga video dahil sobrang busy, pero nang gabing iyon, hindi siya mapakali. Pag-uwi niya, habang tulog si Eli at nagliligpit si Lea sa kusina, kinuha niya ang tablet na konektado sa CCTV system at sinimulang balikan ang mga nakaraang araw.
Sa unang mga video, maayos naman ang lahat. Kita niya kung paano marahang sinusuklay ni Lea ang buhok ni Eli, kung paano ito nakikipagkulitan, at kung paano marahang inaalalayan sa hagdan. Pero may ilang eksenang napakunot ang noo niya: may isang clip kung saan umiiyak si Eli habang nakakapit sa bintana, at sa likod niya, lumapit si Lea at hinila siyang palayo. Walang audio ang video, kaya hindi niya marinig kung ano ang pinag-uusapan, pero kita ang mahigpit na hawak ni Lea sa braso ng bata. May isa pang clip na nakaupo si Eli sa sahig, umiiyak, at lumuhod si Lea sa harap niya, parang sinasabihan ng kung ano. Sa ibang anggulo, parang minamarkahan nito ang pisngi ni Eli, pero hindi malinaw.
Pinagsama niya sa isip ang kwento ni Aling Baby at ang nakikita sa screen. Dahan-dahan, lumalakas ang kurot ng pag-aalala sa dibdib niya.
Kinabukasan, napansin niyang may maliit na pasa sa braso ni Eli.
“Anak, saan mo nakuha ‘to?” nag-aalalang tanong ni Mariel.
Umiling si Eli, ayaw magsalita, kumapit lang sa nanay niya. Sa gilid, nakita niya si Lea na biglang namutla.
“Ma’am, baka po doon sa pagtakbo niya sa sala,” paliwanag ni Lea. “Nadulas po siya kahapon, biglang humawak lang ako sa kanya para hindi siya matumba. Baka doon po naiwan ‘yung marka. Pasensya na po kung—”
Pero hindi na gaanong nakinig si Mariel. Sa isipan niya, parang pinipilit ng mga piraso ng larawan na buuin ang isang pangit na imahe: umiiyak na anak, mahigpit na hawak ng yaya, pasa sa braso.
Dumagdag pa ang isang insidente isang hapon nang pauwi si Mariel at sinalubong ng iyak ni Eli sa may pintuan. Nakasigaw ang bata: “Ayoko na! Ayoko na!”
Nakita niyang lumalapit si Lea, hawak ang isang basag na laruan. “Eli, hindi mo pwedeng ihahagis ‘to, nasasaktan si Mommy—”
“Ano’ng nangyayari dito?” singhal ni Mariel, agad kinandong si Eli na nanginginig. “Bakit umiiyak ang anak ko? Lea, ano’ng ginawa mo?”
“Nagwawala po siya, Ma’am,” paliwanag ni Lea, gulat sa tono ni Mariel. “Kasi kinuha ko po ‘yung tablet. Ayaw na po niyang kumain, kakalaro. Baka po—”
“Hindi mo kailangang sigawan ang anak ko,” putol ni Mariel. “Narinig kita sa gate. Ang lakas ng boses mo.”
Namula si Lea, halatang nasaktan sa akusasyon. “Ma’am, hindi ko po siya sinigawan. Napasigaw lang po ako kasi—”
“Lea.” Malamig ang boses ni Mariel. “Mag-uusap tayo mamaya.”
Iyon ang unang gabing umiiyak si Lea sa sariling kwarto, habang karga-karga ang isang maliit na rosaryo. Hindi niya maiwasang isipin kung dapat na ba siyang umalis, pero naaalala niya kung paanong kumakapit si Eli sa kanya kapag natatakot sa kulog. Ayaw niyang iwan ang batang parang unti-unti na niyang minamahal na parang sariling kapatid.
Lumipas ang ilang araw, lalong kumapal ang tensyon sa bahay. Kapag naroon si Mariel, parang mas umiwas si Eli kay Lea. Pero alam ni Lea na iba ang ugali ng bata kapag silang dalawa lang ang magkasama—magdaldal, malambing, at madalas nakadantay sa kanya kapag nanonood ng cartoons.
Isang Martes ng hapon, habang nasa meeting si Mariel sa office at naka-online ang CCTV sa kanyang tablet, biglang nag-vibrate ang phone niya. Sunud-sunod na notifications mula sa kapitbahay nilang si Aling Baby, na merong group chat sa mga taga-komunidad.
“Mariel, may problema sa bahay mo. Sumisigaw si Eli!”
Nanginginig ang kamay ni Mariel habang binubuksan ang live feed sa sala. Ang unang nahagip ng camera: basag na picture frame sa sahig, nagkalat ang bubog at mga larawan. Si Eli, nakaluhod, umiiyak nang todo. Si Lea, nakayuko sa likod niya, yakap ang bata nang mahigpit. Sa unang tingin, parang pilit nitong pinipigilan si Eli. Walang audio, pero halatang parang nagmamakaawa ang bata.
“Diyos ko,” bulong ni Mariel, nanlalamig ang katawan.
Agad niyang tinawagan si Lea, pero hindi sinasagot ang phone. Sa sobrang kaba, tumayo siya sa gitna ng meeting, hindi na nagpaalam sa boss, at nagmadaling umuwi.
Pagdating niya sa bahay, sinalubong siya ng ilang kapitbahay na nag-aabang sa labas, kasama si Aling Baby na nangingilid ang luha, hawak ang cellphone na may recording mula sa labas ng bintana—may narinig daw itong malakas na kalabog, kaya lumapit.
“Mariel,” sigaw ni Aling Baby, “baka kung ano na nangyayari sa anak mo sa loob!”
Halos baliw na si Mariel sa nerbiyos nang buksan ang pinto. Ang nadatnan niya: si Lea, nakaluhod sa sahig, yakap-ng-yakap si Eli na hikbi nang hikbi, nanginginig. Nakakalat ang bubog at mga picture frame, may isa pang frame na nakausli sa ilalim ng mesa. Sa gilid, nakatayo si Carlo—kakauwi lang pala mula sa airport, dala ang maleta, hawak ang tablet na konektado rin sa CCTV. Nanlaki ang mata niya sa eksena.
“Ano’ng ginawa mo sa anak ko?!” sigaw ni Carlo kay Lea, galit na galit, nanginginig. “Sinaktan mo ba ‘to?!”
“Hindi po!” halos pasigaw na sagot ni Lea. “Pinoprotektahan ko lang po siya! Ma’am, Sir, makinig po kayo—”
Pero hindi na siya nakapagsalita. Agad inagaw ni Mariel si Eli mula sa kanya at tinabig siya palayo.
“Lumayo ka sa anak ko!” galit na sigaw ni Mariel, halos mabasag ang boses. “Wala kang karapatang hawakan siya!”
Namutla si Lea, hawak pa rin ang nanginginig na kamay. “Ma’am, hindi po kayo naiintindihan—”
“Lea,” putol ni Carlo, nanlilisik ang mata. “Umalis ka na sa bahay na ‘to. Ngayon na. Bago pa kita ipatawag ng barangay at isampa sa’yo ang kaso. Nakita namin ang CCTV. Niyugyog mo ang anak ko!”
Umagos ang luha sa pisngi ni Lea. Tumingin siya kay Eli, na now ay nakakapit kay Mariel, takot at pagod.
“Eli…” mahina niyang tawag, nanginginig. “Sabihin mo sa kanila—”
Pero umiling si Eli, humigpit ang yakap kay Mariel. “Mommy… huwag mo siyang papalapitin…” hikbi niya.
Parang sinaksak si Lea sa puso ng narinig. Hindi na siya nakapagsalita. Tumayo siya, pinulot ang maliit na bag, at naglakad palabas ng bahay, halos mabuwal sa bawat hakbang. Sa labas, nagsi-usyoso ang mga kapitbahay. May nagbulong, may napailing, may nagsabing, “Hay naku, sabi ko na nga ba, may something sa babaeng ‘yan.”
Sa loob, pagkatapos mailayo si Eli, binalikan nila Mariel at Carlo ang CCTV recording. Sa TV, lumabas ang video: si Eli, nagwawala, hinahagis ang laruan at picture frame. Isang malakas na kalabog, sabay bagsak ng frame sa sahig. Pumasok si Lea, nagmamadali, at sa anggulo ng camera, makikita kung paano niya hinawakan ang bata sa balikat at niyakap nang mahigpit habang parang sinasabihan nito ng kung ano. Walang audio. Sa mata ng magulang na punô ng takot, iisang bagay ang mukhang malinaw: umiiyak na bata, yaya na tila nanginginig sa galit.
“Hindi ko palalampasin ‘to,” mariing sabi ni Carlo, hawak ang tablet. “Kukuha tayo ng abogado. Pababayaan nating may ganitong yaya pa sa iba?”
Pero sa gitna ng galit at hysteria, may isang taong tahimik na nagmamasid: ang nakababatang kapatid ni Mariel na si Miko, isang IT consultant na kadadating lang din galing trabaho. Kanina pa siya nasa labas, umiiwas makisawsaw sa tsismisan, pero narinig niya ang sigaw at nakitang umaalis si Lea na umiiyak.
“Napanood niyo na ba lahat ng footage?” tanong ni Miko, mahinahon.
“Tama na, Miko,” sagot ni Mariel, harap sa TV. “Kita mo naman. Ano pang kailangan?”
“Lahat ba?” ulit ni Miko. “Mula umpisa hanggang dulo? O ‘yung part lang na nakita mo kanina?”
Napatigil si Carlo. “Anong ibig mong sabihin?”
Lumapit si Miko sa kanila at kinuha ang tablet. “Kayo na rin nagsabi, wala kayong audio. At hindi lahat ng camera nakakakuha ng buong anggulo. Baka may hindi kayo nakikita. Pahiram.”
Tahimik na sumandal si Mariel sa sofa, yakap si Eli, nang si Miko ay umupo sa harap ng entertainment system at sinimulang i-access ng mas malalim ang mga recording. Kabisado niya ang brand ng CCTV nila, alam niyang may option itong mag-backup ng footage sa cloud at may multi-angle view.
“Eto,” sabi ni Miko, pagkatapos ng ilang minuto, “ito yung nakita niyo. Pero may isa pang camera sa may hallway, nakatutok sa gilid ng sala. Hindi niyo nasilip yun.”
Pinindot niya ang play.
Sa bagong anggulo, mas malinaw na nakita ang kabuuang nangyari.
Nasa sala si Eli, may hawak na tablet, panay ang pindot at nanonood ng videos. Papalapit na ang oras ng kain, kaya pumasok si Lea mula sa kusina, may hawak na plato.
“Eli,” maririnig na nilang lahat ang audio ngayon, “kain na tayo. I-off na natin ‘yan, ha?”
“Ayaw ko!” sigaw ni Eli. “Gusto ko pa!”
“Anak, kanina ka pa naglalaro,” malumanay na sagot ni Lea. “Pagkatapos kumain, pwede pa ulit.”
Biglang hinagis ni Eli ang laruan sa harap niya, tumama sa mesa kung saan nakapatong ang picture frame ng pamilya. Nahulog ito, sabay kalabog sa sahig, kaya nagkalat ang bubog.
Natigilan si Lea, halatang nagulat. “Eli!” sigaw niya, hindi sa galit kundi sa takot. “Huwag mong gagalawin ‘yang—”
Pero bago pa niya matapos ang pangungusap, tumayo si Eli at akmang tatakbo sa direksyon ng bubog, pilit nilalapitan ang nahulog na litrato. Kitang-kita sa video kung paano lumundag si Lea palapit, hinablot ang bata sa balakang, at mariing yakap ito, sabay atras palayo sa bubog.
“Ayaw ko!” iyak ni Eli, nagpupumiglas. “Bitiwan mo ‘ko!”
“Hindi pwede!” sagot ni Lea, nanginginig ang boses. “Masusugatan ka! Tingnan mo ‘tong bubog, oh! Eli, tumingin ka sa’kin, please!”
Dahil sa lakas ng pagpupumiglas ni Eli, napilitan si Lea na hawakan ito nang mahigpit sa balikat at yumakap muli, halos napaluhod na sila pareho sa sahig. Umiiyak si Eli, umiiyak na rin si Lea, halatang natatakot.
“Ma’am… Sir…” nanginginig at luhaan ang boses ni Lea sa CCTV, nakatingala sa camera na parang alam niyang kayang makita iyon ni Mariel. “Pasensya na po kung humihigpit ang hawak ko, pero hindi ko po pwedeng pabayaan—hindi pwedeng masugatan ang anak niyo…”
Sa isang frame na iyon, na-freeze ang larawan ng yaya na yakap ang batang umiiyak—ang larawang kanina lamang, sa ibang anggulo at walang audio, ay mukhang pananakit.
Tahimik ang buong sala sa panonood. Lalo pang tumaas ang kaba sa dibdib ni Mariel nang makita ang sumunod.
Matapos makalayo sa bubog, marahang hinihimas ni Lea ang likod ni Eli. “Sorry kung natakot ka,” bulong nito sa bata. “Pero mas gusto ko nang magalit ka sa’kin kesa masugatan ka. Ayokong maging katulad ng dati…”
“Dati?” bulong ni Carlo, sabay lingon kay Miko.
Nagpatuloy ang video. Makikitang nanginginig pa rin si Eli, pero unti-unting kumalma. Tumigil siya sa pagpupumiglas at, sa dulo ng clip, kusang yumakap kay Lea, humihikbi.
“Yaya… sorry,” mahinang sabi ni Eli sa video. “Nagalit si Mommy dati nung nabasag ko ‘yung picture. Baka magalit siya ulit…”
“Huwag kang mag-alala,” sagot ni Lea, malumanay. “Ako ang sasalo sa galit kung kailangan. Walang mangyayari sa’yo.”
Doon automatic na natigil ang clip—yun pala ang eksaktong moment na pumasok sila Carlo at Mariel sa bahay.
Walang kumikilos sa sala. Hawak ni Carlo ang sariling sentido, parang nauntog sa katotohanan. Si Mariel, yakap pa rin si Eli, pero ngayong pinanood niya ang anak, napansin ang paminsan-minsang sulyap nito sa kanya—parang may hiya.
“Eli,” mahinahon na tanong ni Miko, “totoo ba ‘yung nakita natin? Natatakot ka sa bubog kaya ka umiiyak? Hindi dahil sinasaktan ka ni Yaya Lea?”
Tumango si Eli, nagpipigil ng hikbi. “Natakot ako, Tito,” sagot niya. “Naalala ko nung nabasag ko yung vase ni Mommy… pinagalitan niya ako nang malakas. Ayoko na pong magalit si Mommy. Pero ayoko rin pong magalit kay Yaya.”
Bumagsak ang tingin ni Mariel sa sahig. Tila biglang bumigat ang hangin sa paligid.
“Anak,” nanginginig ang boses ni Mariel, “bakit hindi mo sinabi kanina? Bakit… bakit parang itinutulak mo si Yaya palayo?”
Umiling si Eli, yumakap lalo sa kanya. “Sorry po, Mommy. Nagulat ako. Tapos nagalit si Daddy. Sabi ni Yaya, siya na lang daw ang sisisihin kung may galit. Ayoko pong… ayoko pong masaktan kayo ulit.”
Para bang may malakas na sampal na dumapo sa puso ni Mariel at Carlo sabay. Sa lahat ng takot nila para sa anak, hindi nila napansin kung gaano rin kalalim ang takot nitong sila mismo ang magagalit.
Napahawak si Carlo sa batok. “Mali kami,” bulong niya. “Mali ang hinala ko.”
Tumingin si Miko sa kanila. “Kaya gusto kong kumpleto ang nakikita niyo bago kayo humusga,” sabi niya. “Kung ‘yung unang angle lang ang tatandaan niyo, lalabas talagang mali si Lea. Pero hindi lahat ng nakikita ng mata sa unang tingin, ‘yun na ang buong katotohanan.”
Napaluha si Mariel. “Ano’ng nagawa ko…” bulong niya. “Pinalayas ko siya sa harap ng lahat. Pinalabas kong monster siya.”
Kinabukasan, maaga silang umalis ni Carlo, kasama si Miko at si Eli, para hanapin si Lea. Ayon kay Ate Fely, sa maliit na dormitoryo lang ito tumutuloy sa may crossing. Pagdating nila roon, nadatnan nilang naka-upo si Lea sa gilid ng kama, hawak ang backpack at ang rosaryong kahapon pa niya hawak. Halata ang puyat sa mata, at may maliit na baon nang supot ng tinapay sa tabi niya, parang handa nang umalis sa Maynila.
“Lea,” mahinahong tawag ni Mariel mula sa pinto.
Nagulat si Lea, agad tumayo, parang awtomatikong hihingi na naman ng tawad.
“Ma’am… Sir…” nanginginig niyang wika. “Pasensya na po kung hindi pa ako nakakaalis. Naghihintay lang po ako kay Ate Fely. Lalabas na rin po ako mamaya—”
Hindi na siya natapos. Lumapit si Mariel at, sa harap ng lahat, niyakap siya nang mahigpit.
“Ako ang dapat humingi ng tawad,” umiiyak na sabi ni Mariel. “Mali ang hinala namin. Hindi ka masamang yaya. Ikaw pa ang nagligtas sa anak ko sa bubog… pero ako ang unang sumigaw sa’yo.”
Nagulat si Lea, di makapagsalita, lalo na nang lumapit si Eli at yakapin ang bewang niya.
“Sorry po, Yaya,” hikbi ni Eli. “Natakot lang po ako. Ayoko pong mawalan ng Mommy… tapos nawala ka rin po.”
Nangilid ang luha ni Lea. Marahan niyang hinaplos ang buhok ng bata. “Hindi ako galit sa’yo, Eli,” bulong niya. “Sinabi ko sa’yo, ‘di ba? Ako ang sasalo sa galit kung kailangan. Sanay na ako… Noon pa.”
Nagtaka si Carlo. “Ano’ng ibig mong sabihin, Lea? Sanay ka na?”
Umupo sila at, sa unang pagkakataon, ikinuwento ni Lea ang sariling pinanggalingan. Lumaki siyang kasambahay na halos palaging sinisisi sa lahat ng gulo sa bahay ng dati niyang amo—nabasag na plato, nawawalang pera, nag-aaway na mag-asawa. Kahit minsan wala siya sa eksena, madalas pangalan niya ang unang isinisigaw. Minsan, kahit ginamit niya ang katawan para hadlangan ang batang alaga na mahulog sa hagdan, siya pa rin ang sinisi dahil “bakit hinayaan mong tumakbo.”
“Sanay na po ako na ako ang mali sa paningin ng iba,” mahinahon niyang sabi, kahit nanginginig ang kamay. “Pero kay Eli po… ayoko sanang mangyari ulit ‘yon. Gusto ko sanang maramdaman niya na kahit magkamali siya… may magtatanggol sa kanya.”
Tahimik ang buong silid. Si Mariel, humahagulhol na, si Carlo, nakayuko, pinipigil ang sariling umiyak. Si Miko, tahimik lang na nakatingin sa kanila, alam niyang hindi lang ito simpleng isyu ng yaya at amo—ito’y kwento ng kung paanong ang mga taong pinaka-walang boses ang madalas agad hinuhusgahan.
“Lea,” seryoso ngunit malumanay na sabi ni Carlo, “hindi namin maibabalik ang sakit na naidulot namin sa’yo kahapon. Pero kung papayag ka… gusto naming itama ang mali. Hindi dahil kailangan namin ng yaya, kundi dahil alam naming may isang taong mahal ng anak namin na hindi namin pinakinggan.”
Nag-angat ng tingin si Lea. “Anong ibig niyo pong sabihin?”
“Hihingi kami ng pormal na tawad sa harap ng mga kapitbahay,” sagot ni Mariel. “Nang sa gano’n, hindi ka nila tingnan na parang kriminal. At kung papayag ka… sana bumalik ka sa amin. Hindi bilang katulong na pwedeng sigawan kung kailan namin gusto, kundi bilang tao na may boses. Kailangan ka namin ni Eli—at kailangan din naming matutong makinig.”
Napaluha si Lea, hindi makapaniwala. “Sigurado po ba kayo?”
“Sigurado kami,” sagot ni Carlo, sabay tingin kay Eli.
“Yaya, please?” saka humabol si Eli, kumakapit sa kamay ni Lea. “Ayoko pong iba ang magbabantay sa’kin. Ikaw lang po ang marunong magtago ng tablet pag sobra na ako sa laro.”
Napangiti si Lea sa gitna ng luha. “O sige,” sagot niya. “Pero may kondisyon ako.”
“Ano ‘yon?” tanong ni Mariel.
“Lahat po tayo, kasama ako, puwedeng magkamali,” sagot ni Lea, marahang pero matapang. “Pero bago po tayo maghusga, manonood muna tayo ng buong kwento—hindi lang yung isang parte. Lalo na ‘pag buhay ng bata ang nakataya.”
Humalakhak nang bahagya si Miko. “Deal ‘yan,” sabi niya. “Ako na ang bahala sa CCTV.”
Pagbalik nila sa subdivision, hindi nila itinago ang nangyari. Kinausap ni Mariel ang mga kapitbahay, lalo na si Aling Baby, at ipinaliwanag ang totoo. Pinanood nila ang kabuuang video sa TV, kasama ang audio. Marami ang napahiya sa sarili, ngunit higit na napabilib sa tapang ng pamilya na amining nagkamali.
“Pasensya ka na, iha,” naiiyak na sabi ni Aling Baby kay Lea. “Ako pa naman itong unang nagparinig na baka masama ka. Hindi ko nakita na ikaw pala ang unang sumalo sa apo ko sa bubog.”
Ngumiti si Lea, magalang. “Okay lang po, Nay. Basta po sana… sa susunod, huwag agad tayong maniniwala sa unang kuha ng larawan.”
Mula noon, naging ibang-iba ang tingin ng komunidad kay Lea. Hindi na siya basta “bagong yaya.” Siya na si Yaya Lea, ang babaeng unang yumakap kay Eli sa oras ng kapahamakan, at ang taong nagpakita na minsan, ang tunay na pagmamahal ay ‘yung handang masamain ng mundo basta ligtas ang batang minamahal.
Sa bahay, nanatili ang CCTV. Patuloy itong nagre-record, pero hindi na ito ginagamit para maghanap ng mali, kundi para alalahanin ang mga sandaling may natututunang aral ang lahat—magulang, anak, yaya at kapitbahay. At sa tuwing mapapanood nila ang lumang clip kung saan umiiyak si Eli at yakap siya ni Lea, ibang-iba na ang nakikita nila ngayon.
Hindi na iyon larawan ng isang yaya na nananakit.
Larawan na iyon ng isang taong handang saluhin ang bata mula sa bubog, kahit siya mismo ang masugatan ng maling akala ng iba.
At sa isip ni Mariel, paulit-ulit na tumatak ang aral na iyon: may mga kwentong pinipiling hatulan ng unang tingin. Pero kung bibigyan mo ng pagkakataon ang buong katotohanan na mapanood mo nang buo, madalas, ang “masama” sa umpisa… siya palang tunay na nagmamahal.
