Sa isang lumang kumbento na nakatayo sa tuktok ng burol, kung saan ang tanging tunog sa gabi ay ang huni ng kuliglig at kaluskos ng rosaryo, may isang balitang kumalat na parang apoy:
ANG MGA MADRE RAW DOON AY NABUBUNTIS… ISA-ISA.
Sa isang lugar na pinaghaharian ng panata ng kalinisan at katahimikan, paano posible ang ganoon?
At kung malaman mo ang katotohanan sa likod nito… maiisip mong minsan, hindi ang pananampalataya ang marumi, kundi ang mga taong nagtatago sa likod nito.
Sa loob ng Kumbento ng Nuestra Señora del Silencio, umiikot ang buhay sa pare-parehong ritmo:
– dasal sa madaling araw,
– trabaho sa umaga,
– katahimikan sa gabi.
Si Sister Lucia, Sister Maria, at Sister Ana ay pawang mga batang madre, hindi pa umaabot ng trenta, tahimik at masipag.
Isang araw, habang nakaluhod sa kapilya, nahilo si Sister Lucia.
“Lucia?” tawag ni Sister Ana, sabay saklolo sa kanya.
Napa-upo siya sa bangko, hawak ang tiyan.
“Mukhang… sumasama lang ang pakiramdam ko, kapatid,” mahina niyang sabi.
Isang linggo matapos iyon, napansin ng lahat na lumalaki ang tiyan ni Lucia.
Naging usap-usapan sa pagitan ng bulungan, pero sa bawat pagtatangka nilang magtanong, iisa lang ang sagot ng Mother Superior na si Madre Aurelia:
“Huwag kayong manghuhusga. Ang Diyos ang may alam sa Kanyang mga himala.”
Tahimik na tinanggap ng mga madre ang paliwanag na iyon.
Hanggang sa sumunod na buwan, si Sister Maria naman ang nagdalang-tao.
Pagkatapos, makalipas ang ilang linggo pa, si Sister Ana.
Tatlong madre, tatlong buntis, iisang kumbento na mahigpit na binabantayan at halos walang lalaking dumadaan, maliban sa pari na nagmimisa isang beses sa linggo at matandang hardinero.
Sa labas ng kumbento, nakarating na sa bayan ang bulung-bulungan:
“May milagro raw sa kumbento.”
“O baka may kalaswaan.”
“Mga madre, nabubuntis? Paano nangyayari ‘yon?”
Pero sa loob, may isang taong hindi na makatulog sa bigat ng tanong — si Sister Teresa, ang pinakabagong madre sa kumbento, siya ang nasa gitna ng larawan; hindi buntis, pero bakas sa mukha ang takot at pagkabahala.
Si Sister Teresa ay dating social worker bago pumasok sa kumbento.
Sanay siyang makakita ng abuso, sanay sa mga kwento ng kababaiang ginamit, iniwan, kinalimutan.
Kaya nang makita niyang isa-isang nabubuntis ang mga kasama niya, hindi niya ito kayang ipagpag lang na “hiwaga.”
Isang gabi, habang nakaupo sila sa maliit na refectory, tahimik na kumakain sina Lucia at Maria. Pareho silang hawak ang tiyan, parang nag-iingat sa kung anong masakit na alaala.
“Lucia,” maingat na bulong ni Teresa, “sigurado ka bang ayos ka lang? Kung may kailangan kang sabihin, nandito lang ako.”
Umiling si Lucia, nanginginig ang labi.
“Ang sabi ni Madre Aurelia… kalooban daw ito ng Diyos,” umiwas siya ng tingin. “Kapag nagduda tayo, para raw nating kinukuwestiyon ang plano Niya.”
“Pero paano?” di mapigilang tanong ni Teresa. “Wala namang lalaking pumapasok dito, maliban kay Father Gabriel, at… matanda na siya. Hindi kayo pinalalabas. Hindi ba kayo natatakot?”
Napalunok si Maria.
“Teresa…” bulong niya, “minsan ang mas nakakatakot… hindi ‘yung nakikita ng mata, kundi ‘yung ipinaaalam lang sa papel.”
Tinuro niya ang envelope sa dulo ng mesa — kulay brown, makapal, may markang:
CONFIDENTIAL
Bago pa makalapit si Teresa, bumukas ang pinto.
Dumating si Madre Aurelia, nakasuot ng madilim na habito, mariin ang tingin.
“Mga anak,” wika niya, malamig ang boses, “oras na ng tahimik na pagninilay. Huwag nating hayaan na sirain ng usisero at pag-aalinlangan ang kapayapaan ng ating tahanan.”
Napaatras si Teresa, naramdaman niya ang bigat ng tingin ng madre.
Pero sa loob niya, mas lumakas ang kutob: may itinatago sila.
Kinabukasan, dumating ang balita mula sa labas:
Magpapadala ang diyosesis ng kinatawan upang siyasatin ang mga nangyayari sa kumbento.
Hindi pwedeng tumagal na walang sagot ang tanong ng bayan.
Ang dumating ay si Father Rafael, isang batang pari na kilala sa pagiging mahinahon pero matindi ang konsensya.
Pagpasok niya sa kumbento, sinalubong siya ni Madre Aurelia na may ngiting pilit.
“Father,” bati ni Madre, “nakakahiya man, pero tanggap namin ang disiplina ng simbahan.”
“Tungkulin lang, Madre,” sagot ni Rafael. “Walang hinahanap na kasalanan, kundi liwanag lang sa gitna ng pagkalito.”
Isa-isa niyang kinausap ang mga madre.
Pero sa bawat tanong niya kina Lucia, Maria, at Ana, iisang sagot ang nakukuha niya:
“Kalooban po ng Diyos, Father. Huwag na po sanang usisain.”
Mapupungay ang mata nila, parang may kinakatakutang mas malala kaysa pagsisiyasat ng simbahan.
Pagkapananghalian, nilapitan ni Teresa si Father Rafael sa maliit na hardin.
“Father,” bulong niya, “kapag ang isang tao ay sinasabihang ‘kalooban ng Diyos’ ang hindi niya maintindihan, kahit kumakabog ang puso niya sa takot… sa tingin n’yo po ba, yun pa rin ang totoo?”
Tumingin si Rafael sa kanya.
“Anak, may gusto ka bang sabihin?”
Napatingin si Teresa sa window ng kumbento, kung saan nakasilip si Madre Aurelia na para bang bantay sa bawat kilos nila.
“May mga bagay po… na baka nasa papel,” maingat niyang sabi, “hindi sa misteryo.”
Kinagabihan, habang tulog na ang karamihan, naglakad si Teresa sa mahabang pasilyo na tanging sindi ng kandila ang ilaw.
Dumaan siya sa opisina ni Madre Aurelia — sarado.
Sa ilalim ng pinto, may bahagyang liwanag at anino ng taong naglalakad sa loob.
Nagkunwari siyang dadaan lang, pero sa kanyang pagpihit, biglang bumukas ang pinto mula sa loob.
Nakita niya si Madre Aurelia, may hawak na folder, halatang nagulat nang makita siya.
“Anong ginagawa mo rito sa oras na ito, Sister Teresa?” malamig na tanong nito.
“Naghanap lang po ng rosaryo ko, Madre,” kabadong sagot niya. “Maaring nalaglag ko.”
“Ang mga bagay na nawawala, Diyos ang gumagabay para mahanap,” tugon ni Aurelia. “Pero may mga bagay na mas mabuting hindi hinahanap. Balik ka na sa silid mo.”
Napasunod si Teresa. Pero bago siya tuluyang makaabot sa hagdan, napansin niya ang isang papel na nalaglag sa sahig — sulok lang, kaunti lang ang nakikita, pero sapat para mabasa niya ang isang linya:
“…SURROGACY AGREEMENT: The Sisters will carry the child to term in exchange for continued funding for the convent and orphanage…”
Parang binuhusan ng malamig na tubig si Teresa.
Surrogacy?
Mga madre… ginagawang tagapagdala ng bata kapalit ng pera?
Kinabukasan, lihim niyang kinausap si Lucia at Maria sa lumang silid-aklatan.
“Sabihin n’yo sa akin ang totoo,” mariing wika ni Teresa. “Hindi ako lalapit para hatulan kayo. Lalapit ako para iligtas kayo. Ano ‘tong nabasa kong ‘surrogacy agreement’ sa papel ni Madre Aurelia?”
Nanginginig si Lucia, napahawak sa tiyan niya.
“Hindi dapat… hindi dapat namin sinasabi,” bulong nito, nangingilid ang luha.
Si Maria, na mas matapang kahit natatakot, sa wakas ay nagsalita.
“Hindi kami nabuntis dahil sa may lalaking dumaan dito sa gabi, Teresa,” panimula niya. “Walang pumasok na lalaki sa kwarto namin. Wala kaming… relasyon.”
“Pero paano, Maria?”
“Bago pa kami maging madre,” patuloy ni Maria, “kami’y mga ulilang kinuha ni Madre Aurelia mula sa foundation. Sinabi niyang dito, may tahanan at pag-asa kami. Nang bumagsak ang pondo, dumating ang isang doktor — si Dr. Salcedo. Sinabi niya, may mga mayamang mag-asawa raw na gustong magkaanak, pero ayaw sa gulo ng legal adoption. Wala silang interes sa amin, katawan lang para magbuntis.”
Napatakip ng bibig si Teresa.
“Hindi nila kami tinanong kung gusto namin,” singit ni Lucia, umiiyak. “Sinabihan lang kami na ‘misyon’ daw ito. ‘Sakripisyo para sa simbahan at sa mga ulila.’ Binigyan kami ng gamot, tinurukan, at pagkaraan ng ilang linggo… nagulat na lang kami. May bata na sa sinapupunan namin na hindi namin alam kung kanino.”
“Sinabi ni Madre,” dagdag ni Maria, “na kapag nagtanong kami, para na rin naming tinalikuran ang Diyos. Sino ba naman kami para humindi? Wala kaming pamilya sa labas. Siya ang pinalit naming ina.”
Sa sandaling iyon, bumukas ang pinto ng aklatan.
Nandoon si Madre Aurelia, nakatayo sa dilim, pulang habito ang suot, tila aninong mahirap basahin kung galit o sugatan.
“Kaya pala kayo natatagalan,” malamig niyang sabi. “Kapag ang isang tupa ay natutong magtanong, natutukso rin itong lumabas sa kulungan.”
Dinala ni Madre Aurelia sina Teresa, Lucia, at Maria sa maliit na silid kung saan naroon ang mahaba at lumang mesa — doon na rin nakalatag ang brown envelope na may markang CONFIDENTIAL.
“Mga anak,” panimula niya, “alam kong naguguluhan kayo. Pero hindi ninyo alam ang bigat ng responsibilidad ng pagpapatakbo ng kumbentong ito. Kung wala ang programang ito, matagal nang ibinenta ang lupa, nawala ang bahay, at napabayaan ang mga inaalagaan nating ulila.”
“Pero Madre,” giit ni Teresa, “may pagkakaiba ang sakripisyong pinili at sakripisyong ipinilit. Hindi po ba kasalanan ang pag-gamit sa katawan ng mga anak ninyo kapalit ng pera?”
“Kapag nagkulang ang simbahan sa pondo, saan tayo tatakbo?” balik ni Aurelia. “Sa mga taong tumatawa sa atin sa labas? Sa gobyernong hindi man lang tayo tinitingnan? Ang mga batang anak ng kalye na inaampon natin, paano sila? Ang batang nasa sinapupunan nina Lucia at Maria, hindi ba sila magkakaroon ng magandang buhay sa mag-asawang magbabayad sa kanila?”
Umiling si Madre, mariin.
“Hindi ko ginusto ang mundong ito, Teresa. Pero kung may mag-aalay ng sinapupunan nila kapalit ng kabutihan ng marami… hindi ba ‘yan mas mataas na uri ng bokasyon?”
Tumayo si Teresa, nanginginig ang boses pero matibay.
“Madre,” mahina niyang sabi, “hindi puwedeng maging ‘bokasyon’ ang isang bagay na sinabayan ng takot, banta, at pagsasamantala. Nang pinangakuan n’yo sila ng tahanan, hindi kasama sa usapan ang pagiging kagamitan.”
Nagalit ang mata ni Aurelia.
“Masyado kang lumaking may sariling isip, Teresa. Iyan ang problema sa mga galing sa labas: akala n’yo mas alam n’yo ang kalooban ng Diyos kaysa sa mga taong matagal nang naglilingkod sa Kanya.”
Sa labas ng silid na iyon, may isa pang nakikinig — si Sister Ana, buntis din, nakatayo sa gilid ng hagdan.
Ngayon niya narinig nang buo ang katotohanan na pilit tinatakpan ng takot niya.
Kinagabihan, habang tulog na ang kumbento, lihim na lumapit si Teresa kay Father Rafael.
Dala niya ang isang ekstra kopya ng dokumentong nakuha niya mula sa opisina — surrogacy agreements, resibo ng padalang pera, mga papeles na may pirma ni Dr. Salcedo at lagda ni Madre Aurelia.
“Father,” nanginginig niyang sabi, “kung pagbabasihan po natin ‘to, hindi na ito simpleng usaping espiritwal. May krimen na po.”
Binaliktad ni Rafael ang mga pahina — may mga code name ng donor couples, may kondisyon kung paano itatago ang pagbubuntis, may clause kung paano “ililipat” ang mga sanggol matapos ipanganak.
Pumikit si Rafael, mariing huminga.
“Hindi ito pwedeng ikulong sa kumpisalan,” mahina niyang sabi. “Kailangan itong dalhin sa obispo… at sa mga awtoridad.”
Kinabukasan, tinawag ni Madre Aurelia ang lahat ng madre sa bulwagan.
Tatlong buntis — sina Lucia, Maria, at Ana — ang nakapila sa harap, halatang kinakabahan.
Nariyan din si Teresa at si Father Rafael sa gilid.
“Mga anak,” panimula ni Madre, “may mga taong gustong gibain ang ating tahanan. May mga papeles silang pinanghahawakan, galing sa sariling interpretasyon, hindi sa Espiritu Santo.”
Tumingin siya kay Teresa.
“May nagsumbong sa obispo,” dagdag niya, “na para bang tayo’y kriminal. Kaya bago pa dumating ang mga taong iyon sa ating pintuan, kayo ang magpapasya: tatayo ba kayo sa panig ng inyong ina sa pananampalataya… o sa panig ng mundong madaling manghusga?”
Nagkatinginan ang mga madre.
Nanginginig ang mga buntis, parang hinahati ang kaluluwa.
Sa gitna ng katahimikan, isang bagay ang umalingawngaw — hindi boses ni Aurelia, hindi bulong ni Teresa, kundi tilaok ng kampana.
Si Sister Ana, na kanina lang ay nakayuko, biglang tumayo, umiiyak.
“Madre… patawad po,” nanginginig niyang sabi, “pero hindi na po ako kayang manahimik.”
Lumapit siya sa lamesa, hinawakan ang envelope na may markang CONFIDENTIAL, at inilapag ito sa harap ni Father Rafael.
“Kung bokasyon ang magpatahimik ng inabuso,” iyak niya, “hindi po iyon ang Diyos na nakilala ko.”
Sumunod si Lucia, humawak sa kamay ni Ana.
“Madre… pinangarap ko pong maging madre para takasan ang mundo na ginamit na ako noon. Akala ko, tapos na ang gabi ng pang-aabuso. Pero nang sabihin ninyo sa akin na parte ng serbisyo ko ang magdala ng batang hindi ko kilala, na walang tanong, walang paliwanag… naalala ko lahat ng ginawa sa akin ng mga taong hindi marunong gumalang. Hindi ito himala. Ito’y paulit-ulit na sugat.”
Si Maria, tumango, umiiyak.
“Kung mawawala ang kumbento dahil sa hindi namin pagkonsente, maawa po ang Diyos. Pero kung tatahimik kami, mas marami pang babaeng dadalhin dito at sasabihin, ‘Para sa kabutihan ng lahat.’ Hindi po kami gamit, Madre. Anak po kami ng Diyos, hindi Kanya mga kasangkapan na pwedeng paupahan.”
Nakatitig si Madre Aurelia sa kanila, nagngangalit ang galit at desperasyon sa mata.
“Mga taksil,” bulong niya. “Hindi ninyo alam ang sinisigaw ng mga tiyan ng mga ulila sa labas, ang gutom na araw-araw kong iniiyakan sa dasal. Kung mawawala ang pondo, sino ang sisisihin ninyo kapag nagsara ang orphanage?”
“Madre,” mahinahon ngunit matatag na sabi ni Teresa, “may libo-libong paraan para tumulong sa mahirap na hindi nangangailangan ng lihim, pananakot, at paglapastangan sa katawan ng kababaihan. Kung tunay na mula sa Diyos ang gawaing ito, bakit kailangan itong itago sa likod ng salitang ‘confidential’ at hindi ‘miracle’?”
Sa gitna ng tensyon, dumating ang kotse ng diyosesis at ng mga awtoridad.
Ang obispo, mga kinatawan ng simbahan, at isang social worker ay pumasok sa kumbento.
Sa loob ng bulwagan, ibinigay ni Father Rafael sa kanila ang mga dokumento.
Tahimik na nagbasa ang obispo, mabigat ang mukha.
“Madre Aurelia,” malungkot ngunit matigas niyang wika, “hindi ito usapin ng pananampalataya. Ito’y usapin ng pagsasamantala. Bilang simbahan, humihingi kami ng tawad sa mga anak mong nagtiwala sa’yo. At bilang institusyon, kailangan naming ipasaklaw ang batas ng bayan.”
Dinala si Madre Aurelia ng mga awtoridad para imbestigahan.
Hindi na sumigaw, hindi na nagdepensa. Sa huling sulyap niya sa mga madre, may halong sakit, hiya, at kakaibang kapayapaan — parang sa wakas, bumigay na rin ang konsensyang matagal nang pinipilit na manahimik.
Lumipas ang mga buwan.
Ang dating kumbento ay hindi isinara, pero nagbago ang mukha nito.
Hindi na ito lugar ng tahimik na takot, kundi bahay ng paggaling.
Ang mga sanggol na isinilang nina Lucia, Maria, at Ana ay hindi itinago.
Hindi sila ibinenta sa kung sinong mayamang mag-asawa.
Sa halip, ang simbahan mismo ang naghanap ng pamilyang handang magmahal sa kanila nang buong katotohanan — at may ilan ding nanatili sa kumbento, inalagaan ng mga madreng minahal na silang parang tunay na anak.
Si Sister Lucia, Maria, at Ana ay binigyan ng pagkakataong magdesisyon — mananatili ba silang madre o lalabas para magpaka-ina nang buo?
Si Lucia ang piniling lumabas at mag-aral, sabay alaga sa anak.
Si Maria naman ay nanatiling madre, pero bilang tagapagtanggol ng mga biktima — lumilibot sa mga parokya para magbahagi ng kanyang kwento.
Si Ana ay tumulong sa orphanage, inaalagaan ang mga batang tulad niya noon.
Si Sister Teresa ay nanatili rin, kasama si Father Rafael, bilang bahagi ng bagong programang sinimulan ng simbahan:
isang network para bantayan kung may mga lugar ng pananampalataya na nagiging taguan na pala ng abuso.
Naging mitsa ang nangyari sa kumbentong iyon para sa maraming reporma:
– mas malinaw na guidelines sa pangangalaga ng mga madre at formators
– mas bukas na sistema ng pagre-report ng pang-aabuso
– mas malapit na ugnayan sa mga layko at social workers.
May isang gabi, sa dating bulwagan kung saan nangyari ang komprontasyon, naroon si Teresa, nag-aayos ng ilang papel.
Sa mesa, may isang bagong envelope — hindi na CONFIDENTIAL, kundi may malaking sulat na:
TESTIMONIES – FOR HEALING & TRUTH
Pumasok si Maria, hawak ang sanggol ni Lucia na pansamantalang inaalagaan sa kumbento.
“Alam mo, Teresa,” sabi niya, pinagmamasdan ang kandila, “noong una, akala ko, kailangan naming itago ang kwento para hindi mapahiya ang simbahan.”
“Siguro,” sagot ni Teresa, “mas napapahiya ang simbahan kapag mas pinipili nito ang katahimikan kaysa pag-amin sa mali. Ang tunay na pananampalataya… kayang humingi ng tawad at itama ang landas.”
Nilingon niya ang sanggol na natutulog sa bisig ni Maria.
“Ang mga batang ‘to,” dagdag niya, “hindi kasalanan. Sila ang paalala na kahit sa gitna ng kadiliman at abuso, may buhay na pwedeng magsimulang muli—kung ang mga matatanda sa paligid nila ay pipiliing maging tapat.”
Ang kwento ng mga madreng nabuntis isa-isa ay hindi natapos sa tsismis ng bayan.
Hindi siya milagro, hindi siya simpleng iskandalo.
Ito’y naging salamin:
– na pwedeng magtago ang kasakiman sa likod ng habito,
– na pwedeng baluktutin ng takot at desperasyon ang mga salitang “sakripisyo” at “bokasyon”,
– at na may mga taong handang tumindig, kahit manginig, para ipaglaban ang katotohanan.
Sa huli, hindi sinira ng katotohanan ang pananampalataya.
Sa halip, ito ang naglinis sa sugat nito — dahan-dahan, masakit, pero kinakailangan para muling makapagsimula.
