Tahimik lang ang dalagang naka-dilaw na blouse habang nakaupo sa harap ng mesa.
Wala siyang make-up, simpleng ayos ng buhok, at mumurahing handbag lang ang dala.
Sa kabila ng kaba, diretso siyang nakatingin sa HR manager na nakakunot ang noo at halatang hindi impressed.
Maya-maya, bahagyang natawa ang HR at ang katabing supervisor—parang nag-uusap gamit ang tingin, gigil na husgahan ang simpleng itsura ng babae.
Hindi nila alam, sa loob ng asul na folder na hawak ng lalaking kaka-enter lang sa silid, may dokumentong magpapatahimik sa kanila—at ang logo ng kumpanya nila mismo ang nakalimbag sa itaas.
Ang Simpleng Aplikante
Si Liza Ramos ay dalawampu’t siyam na taong gulang, galing sa isang probinsya sa Norte.
Lumuwas siya ng Maynila para mag-apply sa isang malaking kumpanya sa BGC, kilala sa laki ng sahod at benepisyo.
Bagama’t may karanasan siya bilang operations manager sa dati niyang pinagtatrabahuhan, nagpasya siyang mag-apply bilang “regular staff” lang sa bagong kumpanyang ito.
Gusto niyang maranasan muna ang sistema sa ibaba bago magdesisyong pumasok sa mas mataas na posisyon.
Hindi siya mahilig sa mamahaling gamit.
Nasanay siya na kahit simple ang damit, maayos at malinis ang tingin sa kanya.
Ngunit pagpasok pa lang niya sa glass conference room, ramdam na niyang iba ang dating sa mga nakatingin sa kanya.
“Next Applicant,” tawag ng HR manager na si Ms. Karen, sabay kindat sa katabing supervisor na si Mark.
Pagkaupo ni Liza, ramdam niya ang panlalamig sa tinig nito.
Parang may desisyon na kahit hindi pa nagsisimula ang interview.
Interview Na May Halong Pangmamata
“Ano Nga Ulit Ang Pangalan Mo?” malamig na tanong ni Ms. Karen, habang hindi man lang tumitingin sa resume.
“Liza Ramos Po, Ma’am,” magalang na sagot niya.
Napataas ang kilay ng HR.
“Hmm.
Probinsyana Ka, Ms. Ramos?”
“Opo, Ma’am.
Katatapos Ko Lang Din Po Ng Ilang Taon Sa Isang Logistics Company.
Naging Operations Supervisor—”
Hindi pa siya tapos, napatawa na si Mark.
“Supervisor… Doon Sa Probinsya?” anito.
“Iba Po Ang Standards Dito Sa BGC.
Hindi Porket Supervisor Ka Sa Isang Small Company, Pasok Ka Na Agad Sa Amin.”
Narinig iyon ng ibang staff sa labas ng conference room.
May ilan pang sumisilip, curious sa interview na tila nagiging palabas.
“Kumusta Naman Ang Technical Skills Mo?” sunod na tanong ni Ms. Karen.
“May Alam Ka Ba Sa Systems Na Ginagamit Namin? SAP, Oracle, At Kung Ano-Ano Pa?
O Excel Lang?”
“Marami Po Akong Na-Handle Na Systems,” mahinahong paliwanag ni Liza.
“Nag-Lead Din Po Ako Sa Implementation Ng Bagong Inventory Platform Sa—”
“Malamang Sa Small Scale Lang ’Yon,” putol ni Mark.
“Dito, Corporate Level Na.
Baka Ma-Culture Shock Ka Lang.”
Ramdam ni Liza ang kumikirot na hiya pero pinanatili niyang kalmado ang boses.
“Ma’am, Sir, Naiintindihan Ko Po Na Malaki Ang Kumpanya N’yo.
Pero Naniniwala Po Ako Na Kahit Simpleng Background, Puwede Pa Ring Mag-Ambag Kung Bibigyan Ng Tamang Training.”
Napangisi si Ms. Karen.
“Tingnan Natin,” aniya.
“Dito Sa Company, Hindi Lang Kailangan Ng Skills.
Kailangan Din Ng ‘Image’.
Alam Mo Naman, Clients, Foreign Partners… Ayaw Naman Nating Harapin Nila Ang Someone Na Mukhang… Err… Mas Sanay Sa Talipapa Kaysa Sa Boardroom, Right?”
Narinig iyon ng ilang staff at napatingin kay Liza.
Napayuko siya sandali para itago ang pagkabigla.
Hindi niya akalaing hahatulan siya nang ganoon, base lang sa suot at pinanggalingan.
Ang Pagdating Ng Misteryosong “Boss”
Habang patuloy ang tila pangmamata na interview, biglang bumukas ang pinto ng conference room.
Pumasok ang isang lalaking naka-dark suit, may dalang asul na folder at seryoso ang mukha.
Kasunod niya ang assistant ng CEO, halatang may mahalagang sasabihin.
“Sorry To Interrupt,” sabi ng lalaking naka-suit.
“I’m Atty. Robles, From The Corporate Office.”
Biglang nagbago ang postura ni Ms. Karen at Mark.
“A-Ah, Sir!
Good Morning Po!” mabilis na bati ni Karen.
“May Ongoing Interview Lang Po Kami.
Candidate Lang Po Si Ms. Ramos.”
Ngumiti nang tipid si Atty. Robles at tumingin kay Liza.
“Ms. Ramos, Good To See You Again,” magalang niyang sabi.
Napatigil si Mark at Karen.
“Magkakilala Kayo, Sir?”
“Can We All Sit Down First?” tanong ni Atty. Robles.
Umupo siya sa harap, inilapag ang asul na folder sa mesa, at maingat na binuksan ito.
Kitang-kita ng lahat ang nakalimbag sa unang pahina: logo ng kumpanya nila, naka-emboss pa, na para bang official letterhead ng pinakamataas na opisina.
Tahimik ang buong silid.
Sa labas, nagtipon-tipon ang ibang empleyado, nakatingin sa pamamagitan ng salaming dingding.
Ramdam ng lahat na may hindi pangkaraniwang nangyayari.
Ang Dokumentong Nagpabago Ng Lahat
Binasa ni Atty. Robles ang unang linya ng dokumento.
“Subject: Internal Audit On Hiring Practices And Workplace Conduct.”
Napalunok si Ms. Karen.
Si Mark naman ay napasandal, parang unti-unti nang nauubusan ng hangin.
“Ms. Ramos,” tumingin si Atty. Robles kay Liza,
“As Discussed With The Board, You Are Here Not Just As A Candidate, But As A Consultant From Our Partner Company, Santos-Ramos Consulting.
You Were Asked To Apply Anonymously To Observe How Our HR Handles Applicants—Especially Those Who Appear ‘Simple’ Or ‘Ordinary.’”
Halos hindi makapaniwala si Karen.
“S-Sir… Consultant Po Siya?
Akala Ko Po… Regular Applicant Lang…”
Ngumiti nang banayad si Liza, pero may lungkot sa mata.
“Regular Applicant Din Po Ang Turing N’yo Sa Akin Kanina, Ma’am,” mahinahon niyang sabi.
“Narinig Ko Po Kung Paano Ninyo Ibinaba Ang Value Ng Experience Ko Dahil Galing Sa Probinsya.
Narinig Ko Rin Po Na Sinabi N’yong Mukha Akong Mas Sanay Sa Talipapa Kaysa Sa Boardroom.”
Napatakip ng bibig ang isa pang HR staff na nasa gilid.
Alam nilang may CCTV sa conference room at maririnig lahat ng sinabi kanina.
Nagpatuloy si Atty. Robles.
“For The Record, Ms. Liza Ramos Is A Co-Owner And Senior Partner Of Santos-Ramos Consulting, The Firm Hired By Our Board To Evaluate Your Department.
She Has Led Operations For Multi-National Clients And Has Experience Implementing Systems You Mentioned Earlier—SAP, Oracle, And Others.
We Specifically Requested That She Come In Simple Clothing To See Whether Applicants Are Treated Fairly Regardless Of Appearance.”
Nanginginig na ang boses ni Mark.
“Sir, N-Biro Lang Naman ’Yong Ibang Nasabi Ko…”
“Iyon Ang Problema,” putol ni Liza, mahinahon pa rin.
“Sanay Na Tayong Tawaging ‘Biro’ Ang Pagmamalit Sa Iba.
Pero Sa Taong Walang Lakas Ng Loob Na Sumagot, Ang ‘Biro’ Na ’Yon Ang Uuwi Sa Pagtanong Sa Sarili Kung May Kwenta Pa Ba Siya.”
Hindi na nakaimik si Karen.
Nakayuko, nangingilid ang luha, halatang hindi inasahan na ang simpleng aplikanteng minamaliit nila ay kinatawan pala ng mismong kumpanyang maaaring magbigay ng rekomendasyon sa kanilang kinabukasan.
Desisyon Ng Board At Bagong Simula Sa Kumpanya
Makalipas ang ilang sandali ng katahimikan, muling nagsalita si Atty. Robles.
“Base On What We Observed Today, And The Reports From Previous Applicants, The Board Has Decided On Three Things,” seryoso niyang sabi.
“Una, Effective Immediately, Ms. Karen Will Be Suspended Pending Further Investigation On Her Conduct As HR Manager.
Pangalawa, All Supervisors In This Branch Are Required To Undergo A Comprehensive Training On Ethical Hiring And Non-Discrimination.
At Pangatlo…”
Sandaling tumingin si Atty. Robles kay Liza at ngumiti.
“…We Are Offering Ms. Ramos A Position As External Consultant To Oversee These Changes And Help Build A Culture Where Applicants Are Assessed Based On Competence, Not Clothes Or Accent.”
Nagulat ang lahat.
Si Liza, bagama’t hindi naghahangad ng paghihiganti, alam niyang malaking oportunidad ito para makagawa ng pagbabago.
“Kung Payag Po Ang Board,” sagot ni Liza,
“Gusto Ko Pong Gawin ’To Under One Condition.
Sa Orientation At Trainings, Hindi Ko Gagamitin Ang Kwento Ko Para Lang Pag-initan Ang Sino Man.
Gagamitin Ko Ito Bilang Halimbawa Kung Paano Natin Mababago Ang Paraan Ng Pagtingin Sa Mga Aplikante.
Gusto Kong Matutong Humingi Ng Tawad, Pero Mas Gusto Kong Matutong Magbago Ang Mga Tao.”
Tumango si Atty. Robles.
“Iyan Din Po Ang Gusto Ng Board,” tugon niya.
Lumapit si Karen kay Liza, umiiyak.
“Ms. Ramos… Liza… Pasensya Na.
Hindi Ko Naisip Na Ganito Na Pala Ako Mag-Interview.
Akala Ko Normal Lang Ang Tumawa Sa Simple.
Ngayon Ko Lang Nararamdaman ’Yung Hiya Na Dapat Matagal Ko Nang Nararamdaman.”
Tumingin si Liza sa kanya.
“Hindi Ako Perpekto, Ma’am,” mahinahon niyang sagot.
“Marami Rin Akong Panahon Na Mali Ang Husga Ko Sa Iba.
Pero Ang Pagkakaiba Lang, Pinili Kong Matuto.
Sana Ganoon Din Ang Piliin N’yo.”
Sa labas ng conference room, kumalat ang balita.
Ang babaeng pinagtatawanan sa unang tingin, siya palang may hawak na folder na may logo ng kumpanya nila—hindi bilang aplikanteng naghihintay ma-approve, kundi bilang consultant na tutulong magtuwid sa baluktot na sistema.
Mga Aral Sa Kwento Ni Liza
Ang kwento ni Liza ay paalala na sa mundo ng trabaho, hindi dapat damit, tsinelas, o accent ang batayan ng halaga ng isang tao.
Una, hindi sukatan ang kasuotan para malaman ang talino o galing ng isang aplikante.
Ilang beses nang napatunayan na ang mga taong tahimik, simple, at hindi nakapustura ang siyang may pinakamabigat na karanasan at kaalaman.
Kapag pinagtawanan natin sila, hindi lang sila ang hinahamak natin, kundi pati ang pagkakataong magkaroon ng tunay na talent sa kumpanya.
Pangalawa, delikado ang kultura ng “biro lang” kapag ginagamit ito para ibaba ang pagkatao ng iba.
Ang mga salitang “probinsyana lang,” “mukhang taga-talipapa,” o “wala sa level natin” ay hindi biro para sa taong pinapatamaan.
Ito ay sugat na matagal maghilom at maaaring mag-udyok sa kanila na mawalan ng tiwala sa sarili—o sa buong sistema ng pagha-hire.
Pangatlo, mahalagang tandaan ng HR at mga interviewer na sila ang unang salamin ng kultura ng kumpanya.
Kung mapanlait sila sa unang hakbang pa lang, ano pa kaya sa loob?
Ang paggalang, pagiging patas, at pagtanaw sa potensyal ng bawat aplikante ay hindi opsyonal—iyan ang tunay na trabaho nila.
Pang-apat, paalala rin ito sa atin na anumang posisyon ang hawak natin, laging may posibilidad na may nakatingin at nagmamasid kung paano natin ginagamit ang kapangyarihan.
Puwede tayong ma-promote dahil marunong tayong rumespeto, at puwede rin tayong mawalan ng trabaho dahil sa isang araw ng kayabangan at pangmamata.
Sa huli, ang pinakamahalagang aral: piliin nating maging tao bago maging “tao ng kumpanya.”
I-assess natin ang iba batay sa kakayahan at puso, hindi sa damit o pinanggalingan.
Kung may kakilala kang HR, manager, o kahit sinong madalas humarap sa mga aplikante at kliyente, i-share mo ang kwentong ito sa kanila.
Baka sa simpleng pagbasa nila kay Liza, may isang interview na magiging mas makatao, may isang aplikanteng hindi na mapapahiya, at may isang kumpanya na unti-unting nagbabago—mula sa kultura ng pangmamata tungo sa kultura ng paggalang at patas na oportunidad.
