Sinisigawan siya ng pulis sa tabing-dagat na parang kriminal, hawak ang kanyang lumang ID at tila wala itong halaga sa mata ng naka-uniporme—hindi alam ng pulis na ang mangingisdang inaapi niya ay miyembro ng Coast Guard Auxiliary, at ilang beses nang tumulong magligtas ng buhay sa parehong dagat na minamaliit nito.
Maagang gumising si Lando Ramos, tulad ng nakasanayan. Alas-tres pa lang, gising na ang barangay sa tunog ng mga motor ng bangka, kaluskos ng lambat, at mahihinang sigawan ng mga mangingisda. Sa maliit nilang bahay na pawid at kahoy, dahan-dahang tumayo siya mula sa higaan para hindi magising ang asawa niyang si Merly at ang dalawang anak na magkayakap sa banig.
Hinaplos niya sandali ang buhok ng bunso niyang si Jomar. “Anak, babalik agad si Papa. Kukuha lang tayo ng almusal sa dagat,” bulong niya sa isip, bago kinuha ang lumang dilaw na t-shirt at maong na medyo kupas na sa alat at araw.
Paglabas niya, sinalubong siya ng malamig na hangin ng madaling-araw. Sa may gilid ng dagat, nakapila na ang mga bangkang kahoy, iba may maliit na ilaw sa dulo, iba kalbo na’t puro pako lang ang kinapitan. Nandoon ang kaibigang si Pilo, kumakabit ng lambat.
“Lando, tara na,” sigaw nito. “Baka maunahan na naman tayo sa pwesto.”
“Sandali lang,” sagot ni Lando, sabay check sa bulsa kung dala niya ang maliit na ID—ang kanyang Coast Guard Auxiliary ID. Sumenyas siya kay Pilo na mauna na sa bangka. “Sundan kita, ayusin ko lang ‘tong isang lubid.”
Hindi alam ng karamihan sa barangay na bukod sa pagiging mangingisda, miyembro rin si Lando ng Philippine Coast Guard Auxiliary, isang volunteer arm na tumutulong sa mga operasyon sa dagat—search and rescue, community drills, pati coastal cleanup. Wala siyang sweldo dito, pero pinili niyang sumali matapos masaksihan ang isang bangkang tumaob ilang taon na ang nakakalipas, kung saan hindi agad nakarating ang tulong.
“Noong araw na ‘yon,” naalala niya, “nakatayo lang ako sa pampang, walang alam gawin.” Kaya nang may nag-recruit mula sa Auxiliary, agad siyang sumama. Nag-training sa basic rescue, first aid, at maritime safety. Sa tuwing may bagyo at kailangan ng volunteers, isa siya sa unang tumatakbo sa istasyon.
Pero sa simpleng tingin, mangingisda lang siyang naka-dilaw na t-shirt at lumang shorts.
Habang nag-aayos siya ng lambat, may humintong patrol vehicle sa gilid ng tabing-dagat. Hindi ito karaniwang umaga sa kanila: bumaba ang isang pulis na naka-royal blue na uniporme, matikas ang tindig, malapad ang balikat, at malakas ang boses.
Si PO2 Arman Velasco.
Nakatakip ang araw sa likod ng ulap, pero rinig na rinig ang tunog ng pagtapak ng bota nito sa buhangin. Sumunod sa kanya ang dalawang barangay tanod, halatang naiilang.
“Magandang umaga po, sir,” bati ng isang matandang mangingisda. “Maaga pa ho tayo ah.”
“Inspection,” malamig na sagot ni Velasco, habang tinitingnan ang mga bangka isa-isa. “May reklamo kaming natanggap. May mga nag-o-operate daw nang walang permit, walang safety equipment, walang pakialam kahit delikado.”
Nagkatinginan ang mga mangingisda. Alam nilang minsan, may kulang sila—hindi lahat may life vest, hindi lahat kayang magpa-ayos ng bangka agad. Pero ginagawa nila ang makakaya sa kaunting kinikita.
Lumapit si Velasco sa bangka ni Lando. Napansin niya ang lumang pangalan ng bangka na “MERLY-1” na nakapinta sa gilid.
“Sino may-ari nito?” tanong niya, sabay turo.
“Ako po, sir,” sagot ni Lando, naglakad papalapit, hawak ang piraso ng lambat. “Bakit po?”
“Sa’yo ‘yan?” kunot-noo ang pulis. “Nasaan ang permit mo? Nasaan ang life jacket? Nasaan ang papeles mo sa BFAR? Sa Coast Guard? Ha? Alam mo bang bawal maglayag nang walang kumpletong dokumento?”
Humugot ng hangin si Lando. Sanay siyang tanungin tungkol sa permit—ilang beses na siyang pumila sa munisipyo para mag-renew. Dahan-dahan niyang hinugot sa bulsa ang maliit na envelope na may mga photocopy ng papeles: fishing permit, barangay clearance, at isang kopya ng Coast Guard Auxiliary ID niya.
“Sir, eto po,” maayos niyang sabi. “Bago lang po yan na-renew. May Auxiliary ID din po ako. Volunteer po ako sa Coast Guard—”
Hindi pa siya tapos magsalita, inagaw na ni Velasco ang mga papel.
“Auxiliary?” napailing siya. “Naku, nandiyan na naman tayo sa mga nagpapakilalang ‘volunteer’ daw. Para masabing special? Para makaiwas sa hulihan? Huwag mo ‘kong binobola.”
“Hindi po ako nangbobola, sir,” sagot ni Lando, may halong kaba. “Kung may kulang po sa papeles, sabihin niyo lang po. Aayusin po namin. Hindi na po kailangan ng sigawan.”
“Sigawan?” tumaas ang boses ni Velasco. “Ikaw ang dapat sigawan dito! Tignan mo ‘yang bangka mo—may bitak, kalawangin pa ‘yung makina. ‘Pag may nangyaring aksidente, kami ang sisisihin. Tapos sasabihin mo, ‘Auxiliary ka’ kaya exempted ka? Huwag akong gano’n.”
Sa likod ni Lando, may ilang kabataang tumigil sa paglalakad. Ang isa, naglabas ng cellphone at lihim na pinaandar ang camera. Sanay na ang kabataan sa ganitong eksena—kahit walang plano, instinct na nila ang mag-record kapag may naaamoy na mali.
“Sir, hindi ko po sinasabing exempted ako,” paliwanag ni Lando. “Sumasama po ako sa Coast Guard para nga po tumulong magpaalala sa mga mangingisda tungkol sa safety. Kahit ako po, alam kong kailangan pa naming mag-improve. Pero kung may violation po ako, sabihin niyo po nang maayos. Hindi niyo na po kailangang ipahiya ako sa harap ng buong barangay.”
“Pinapahiya?” bulyaw ni Velasco, sabay turo sa mukha ni Lando. “’Yan ang problema sa inyo—konting sita lang, ‘abuso’ na agad. Alam mo ba kung ilan na ang nalunod dito sa baybayin na ‘to? Ilan na ang hindi nagbalik dahil pa-macho kayo sa dagat pero kulang sa papeles? At ngayon, may nakita akong ID mo na parang photocard lang, tapos Coast Guard Auxiliary na?”
Tinaas niya ang ID, pinakita sa mga tao.
“O, tingnan nyo!” sigaw niya. “Auxiliary daw! Ang dali na lang palang maging ‘Auxiliary’ ngayon. Kailangan mo lang magpa-picture at magpa-laminate?”
May ilang napangiti, pero marami ang hindi komportable. Kilala nila si Lando. Oo, ordinaryong mangingisda, pero siya rin ‘yung tumulong noong may batang inanod sa pampang ilang buwan na ang nakaraan. Siya ‘yung tumakbo sa Coast Guard station kapag may nawawalang bangka. Hindi ito ‘yung tipong magyayabang ng posisyon.
“Sir, totoo po ‘yan,” mahina ngunit matatag na sabi ni Lando. “Nag-training po kami. May record po kami sa istasyon. Kung gusto niyo pong i-verify—”
“Naku, verify-verify!” putol ulit ng pulis. “Alam mo kung anong importante? Ngayon. Dito. Sa harap ko. At ang nakikita ko, mangingisda kang walang disiplina. Naghahanap ka lang ng palusot. Baka nga ginagamit mo pa ‘tong Auxiliary ID para umiwas sa hulihan.”
Ramdam na ni Lando ang pag-init ng mata niya. Hindi dahil nahuli siya—dahil alam niyang may pinaghirapan siyang training, may mga gabing hindi siya natulog para tumulong sa rescue, at ngayon, parang tinapon lang iyon sa buhangin.
“Sir,” mas mahina na ang boses niyang halos nanginginig, “kung tingin niyo po nagkukulang kami, sabihin niyo po. Huwag niyo naman po sanang insultuhin ‘yung mga oras na binibigay namin bilang volunteer. Hindi po kami binabayaran doon.”
“’Yan nga ang mahirap,” malamig na sagot ni Velasco. “Hindi kayo binabayaran, kaya kung ano-ano na lang ang ginagawa ninyo. Sige, sumama ka sa presinto. Dala mo lahat ng papeles mo. Titignan natin kung totoo ‘yang mga pinagsasabi mo tungkol sa Auxiliary.”
Nagulat si Lando.
“Sir, dadalhin niyo po ako sa presinto? Ngayon po?” tanong niya. “May laot pa po kami. May aasahan po akong huli para sa pamilya ko. Wala naman po akong tinatakbuhan.”
“Hindi ako nagbibiro,” sagot ni Velasco. “Kapag sinabing presinto, presinto. Kung ayaw mong lumala, sumakay ka sa mobile. O gusto mong dito kita posasan, sa harap ng mga kapitbahay mo?”
Nagsimulang mag-ingay ang mga tao.
“Grabe naman si sir…”
“Si Lando pa, ‘yan pa ang sinisigawan…”
“Parang sobra naman ata…”
May isa pang kabataan na nag-video, kita ang ID at ang mukha ng pulis na halos ma-stretch na sa kasisigaw. Sa likod, lumapit si Pilo, hawak ang lambat.
“Sir, pasensya na po,” pakiusap nito. “Kilala po namin si Lando. Maayos po ‘yan. Kung pwede po, bigyan n’yo na lang po kami ng warning. Aayusin po namin ‘yung kulang. Huwag na po kayong mag-presinto. Kawawa naman po pamilya niya.”
“Huwag kang makialam, Pilo,” bulong ni Lando. “Baka pati ikaw madamay.”
Pero hindi na pinakinggan ng pulis ang kaibigan.
“’Pag sinabi kong huwag kayong makialam, huwag kayong makialam!” mariing sabi ni Velasco. “May trabaho ako! Kayo, trabaho niyong sumunod. Hindi ‘yung magbuo ng maliit na sindikato d’yan sa dagat!”
“Sindikato?” halos mapasigaw na si Pilo sa sama ng loob, pero hinila siya ni Lando.
“Ako na lang,” sabi ni Lando, pilit na kalma. “Sir, kung sa tingin niyo po ay tama ‘yon, sasama po ako. Buti sana kung may makikinig sa paliwanag ko sa presinto.”
Iyon sana ang mangyayari—pero biglang nagbago ang ihip ng hangin.
Mula sa di-kalayuan, may tumatakbong lalaki, hingal na hingal, halatang galing sa kabilang dulo ng baybayin.
“Lando!” sigaw nito. “Lando! May bangkang tumaob sa may dulo! ‘Yung bangka ni Mang Kardo! Nasa laot pa ‘yung dalawang bata niya!”
Parang tumigil sandali ang mundo. Ang mga tao sa paligid, napatingin sa dagat. Sa may bandang silangan, kita ang maliit na bangka na baliktad na, may kumakaway sa gilid.
“Diyos ko…” bulong ng isang ale. “Si Mang Kardo ‘yun! Kasama pa ‘yung mga apo niya!”
Agad na tumakbo si Lando palapit sa bangka niya, pero hinawakan ni Velasco ang braso niya.
“Saan ka pupunta?!” singhal ng pulis. “Hindi pa tayo tapos!”
“Sir!” sagot ni Lando, halos humiyaw. “May tumaob na bangka! Kailangan ko pong tumulong! Naka-training po ako para dito! Auxiliary po ako, naaalala niyo po?!”
“Hindi mo trabaho ‘yon!” sabi ni Velasco. “Tawagan natin ang Coast Guard, sila bahala. Huwag kang magpapaka-bida ngayon. May kaso ka pa!”
Tumingin si Lando sa dagat—nakita niya ang maliit na kamay ng batang kumakaway, halos lumulubog na sa alon. Alam niyang kahit tumawag sila sa istasyon, aabutin pa ng ilang minuto bago makarating ang opisyal na rescue. At sa ganitong sitwasyon, bawat segundo mahalaga.
“Sir,” mahinahon pero mariing sabi ni Lando, “kung gusto niyo po akong kasuhan, gawin niyo po pagkatapos. Pero hindi po ako puwedeng tumayo lang dito.”
Hinila niya ang braso niya mula sa pagkakahawak ng pulis, tumakbo sa bangka, at mabilis na tinulak ito kasama si Pilo at ilang kabataan.
“Boyet, tulak mo!” sigaw ni Lando. “Pilo, kunin mo ‘yung extra na styro floater! Bilis!”
Napatingin si Velasco sa kanila, naguguluhan. Gusto niyang pigilan, pero naririnig niya na rin ang sigaw mula sa malayo: “Saklolo!” “Tulungan ninyo kami!”
May humabol na boses sa likod niya.
“Sir!” tawag ng barangay tanod. “May radio ka po, di ba? Kunin niyo na po, tawagan niyo ang istasyon. Hindi na ‘to tungkol sa violation—may nalulunod na po talaga.”
Napasimangot si Velasco, pero kinuha rin ang radio at tumawag sa munisipyo, sabay tingin sa dagat kung saan mabilis na umuusad ang bangka ni Lando. Kita niyang sanay ang kilos nito—maingat pero mabilis, siguradong hindi tatalon basta-basta.
Sa loob ng ilang minuto, naglaho ang bangka ni Lando sa mas malalim na bahagi ng dagat. Tahimik ang mga tao sa pampang, nag-aabang.
“Dati na ‘yan,” bulong ng isang matanda. “Noong bagyo, siya rin tumulong sa Coast Guard maghanap ng nawawalang bangka. Hindi napulot lahat, pero dala-dala niya hanggang ngayon ‘yon. Kaya sumali siya sa Auxiliary.”
Si Velasco, tahimik lang na nakikinig, hindi na makapagsigaw. Kanina lang, nakakapit siya sa ideya na “violation muna bago lahat.” Ngayon, unti-unti niyang nararamdaman ang bigat ng kabaligtaran: paano kung may masaktan dahil pinigilan niya ang taong puwedeng tumulong?
Maya-maya, lumitaw ulit ang bangka ni Lando, papalapit. Sa ibabaw, nakaupo si Mang Kardo, basang-basa at nanginginig. Kasama niya ang dalawang bata, nakakapit sa improvised floater na gawa sa styro at lubid. Si Lando, nakatayo sa dulo, nagmamaniobra. Si Pilo, nasa gitna, hawak ang isa pang batang hinihila mula sa gilid.
Paglapag nila sa pampang, sabay-sabay na lumapit ang mga tao.
“Dahan-dahan, dahan-dahan lang,” utos ni Lando. “Kuya, ihiga mo ‘yung isa sa buhangin. Boy, pakikuha ‘yung tuwalya! Ikaw, ate, paki-check kung humihinga pa nang maayos. Tinuruan na kita ng basic CPR, ‘di ba?”
Mabilis na kumilos ang ilan sa mga kabataan—sila ‘yung sumama noon sa seminar na tinulungan ni Lando ayusin kasama ang Coast Guard. May isang batang umuubo, pero buhay. Si Mang Kardo, umiiyak habang yakap ang dalawang apo.
“Lando… anak,” hikbi niya, “utang namin sa’yo ‘to.”
“Hindi po sa akin, Mang Kardo,” sagot ni Lando. “Sa Diyos po. Nagkataon lang na malapit kami.”
Nandoon pa rin si Velasco, nakatingin. Hindi alam kung lalapit ba, magtatago, o aalis na lang. Pero napansin siya ni Lando.
“Sir,” tawag nito, habol ang hininga, basang-basa pa ang t-shirt sa alat. “Ito po ‘yung sinasabi kong trabaho namin bilang Auxiliary. Hindi po ito pambida. Parte lang po ng pagiging mangingisda na alagaan ‘yung isa’t isa.”
Walang masabi si Velasco sa loob ng ilang segundo. Parang may kung anong bumara sa lalamunan niya.
Maya-maya, dumating ang bangkang may tatak ng Philippine Coast Guard. Bumaba ang dalawang opisyal na naka-orange na vest.
“Lando!” sigaw ng isa. “Narinig namin sa radio na may tumaob na bangka. Narito na rin si PO2 Velasco?”
“Yes, sir,” sagot ni Lando, nagbigay-galang. “Nakauna lang po kami. Naiahon na po si Mang Kardo at mga bata. Kailangan na lang po ng follow-up check sa health center.”
Lumapit ang isang Coast Guard officer kay Velasco.
“Sir, kayo po ba ang tumawag sa amin?” tanong nito.
“Oo,” sagot ni Velasco, medyo nagbalik ang komposure. “May sinita ako kaninang bangka. Tapos may biglang may sumigaw na may tumaob. Si… ah… Lando ang naunang rumisponde.”
Ngumiti ang officer.
“Kilala namin si Lando,” sabi nito. “Isa ‘yan sa pinaka-active na Auxiliary dito. Sa totoo lang, ilang beses na rin naming nakaalalay ‘yan sa search and rescue. Kung wala siya, baka mas maraming masamang balita na umabot sa kampo.”
Lumingon ang officer kay Lando.
“Good job, Ramos,” sabi nito. “As usual.”
Nag-init ang tenga ni Velasco. Parang biglang umalingawngaw sa isip niya ang mga salitang sinabi niya kanina: “Photocard lang ‘yan,” “Pa-bida,” “Walang disiplina.”
Dahan-dahan siyang lumapit kay Lando.
“Ramos…” tawag niya, hindi na ganun kalakas ang boses. “Hinihingi ko ang… pasensya mo.”
Nagulat ang mga tao. Ang pulis na kaninang parang leon, ngayon, parang aso na nabasa ng ulan.
“Tama ka,” tuloy niya. “Dapat ko munang inalam nang maayos bago ako nagsalita. Hindi ko dapat minaliit ‘yang ID mo. At lalo na, hindi ko dapat hinadlangan ‘yung pagresponde mo kanina. Kung pinilit kitang sumama sa presinto, baka hindi agad naligtas si Mang Kardo at mga apo niya.”
Tahimik si Lando sandali, tinitimbang ang bawat salita. Hindi siya sanay makita ang pulis na ganito kababa ang ulo, pero ramdam niya ang sinseridad.
“Sir,” sagot niya sa huli, “hindi ko po hinahangad na mapahiya kayo. Gusto ko lang po sana na ‘yung mga katulad namin—mangingisda, volunteer, kahit simpleng tao lang—makaranas ng maayos na pakikisama. Hindi po namin kalaban ang mga pulis. Sa totoo lang, gusto naming kakampi kayo.”
Tumango si Velasco.
“Kakampi ninyo ako, mula ngayon,” sabi niya. “At kung may dapat man akong bilhin, hindi ‘yung kayabangan ko, kung hindi ‘yung training kung paano makipag-usap nang may respeto.”
Nagpakawala siya ng maikling buntong-hininga.
“Kung papayag ka,” dugtong niya, “ako na mismo ang magre-report sa hepe ko tungkol sa nangyaring ‘inspection’ na ‘to. Isasama ko sa report na nagkamali ako ng approach, at na kailangan kong dumalo sa additional human rights at community relations seminar.”
Napangiti na si Lando, kahit pagod.
“Kung gano’n po, sir,” sagot niya, “baka puwede rin po kayong pumunta minsan sa training namin sa Auxiliary. Baka makatulong din sa inyo makita kung paano namin tinitingnan ang dagat—hindi lang bilang lugar ng huli, kundi lugar ng buhay na dapat alagaan.”
Ngumiti si Velasco, may hiya pero may pag-asa.
“Sige,” sagot niya. “Isang araw, pupunta ako. Baka doon ko mabawi kahit kaunti ang kalokohan ko ngayong umaga.”
Makalipas ang ilang araw, kumalat sa social media ang video: pulis na sumisigaw sa mangingisda, kinukuha ang ID, pinipilit dalhin sa presinto—kasunod ang video rin ng parehong mangingisda na rumiresponde sa tumaob na bangka, nagliligtas ng bata, kasama ang Coast Guard.
Maraming nagkomento.
“Hindi mo agad makikita sa itsura ang totoong bayani.”
“Saludo kay Kuya Lando. Sana lahat ng volunteer, ganyan ang puso.”
“At sana, lahat ng pulis, kayang umamin ng mali gaya ni sir.”
Sa barangay, naging usap-usapan ang nangyari—hindi para pagtawanan ang pulis, kundi para pag-usapan kung paano mas guguhit ang respeto sa isa’t isa. May nag-propose na magpa-seminar sa mga mangingisda tungkol sa tamang papeles at safety, sa tulong ng Coast Guard at PNP. Pumayag si Velasco, tumayo pa sa harap para mag-opening remarks.
“Hindi ako perfecto,” amin niya sa harap ng lahat. “Pero natutunan ko kay Lando na hindi sukatan ang porma, dami ng huli, o kapal ng badge para masabing mas mahalaga ka sa iba. Lahat tayo may papel sa dagat na ‘to—polis man, mangingisda, o volunteer.”
Si Lando, tahimik lang na nakaupo sa likod, pero ramdam niya ang bahagyang pag-gaan ng dibdib niya. Alam niyang hindi matatapos sa isang araw ang pagbabago. Pero at least ngayon, may pulis na mas maingat magsalita, may barangay na mas handang makinig, at may dagat na mas tinatratong tahanan, hindi lang trabaho.
Tuwing gabi, bago matulog, inaabot niya ang maliit niyang Auxiliary ID, pinagmamasdan sandali, saka maingat na itinatabi.
“Hindi ka perfect,” sabi niya sa sarili, “pero paalala ka kung bakit kailangan kong magpakatino—para sa pamilya ko, para sa dagat na ‘to, at para sa mga taong umaasa na may sasagip kapag lumakas ang alon.”
Kung nakaabot ka sa bahaging ito ng kwento at may naalala kang mangingisda, volunteer, pulis, o simpleng kapitbahay na tahimik lang pero handang tumulong kapag kailangan, ibahagi mo ang post na ito sa iyong pamilya at mga kaibigan. Baka may isa pang taong kailangang maalalang hindi sa laki ng badge, titulo, o kinikita nasusukat ang tunay na dangal—minsan, nasa pagpayag lang ‘yan na lumusong sa tubig para iligtas ang iba, kahit ikaw mismo ang kakaharap sa alon.
