Sa isang masikip na bahay na pawid sa gilid ng estero, umalingawngaw ang sigaw ni Mang Tonyo: “WALA KANG MARARATING! FAILURE KA!” habang nakatutok ang daliri sa nag-iisang anak na si Kira, nakatungo at luhaan. Wala ni isang pumagitna, kahit nanginginig sa takot ang ina at mga kapatid. Lingid sa kanila, ang batang tinatawag nilang walang mararating ay babalikan sila makalipas ang limang taon—hindi bilang problema, kundi bilang CEO ng kumpanyang pag-aaplayan nila ng trabaho.
Mga Salitang Sumasakit Kaysa Sinturon
Si Kira ang bunso sa tatlong magkakapatid. Si Kuya Jom, working student sa kolehiyo; si Ate Mhai, cashier sa grocery; at siya—Grade 11 na halos bumagsak sa halos lahat ng subject maliban sa Computer at Art.
“Bakit hindi ka kagaya ng mga kuya’t ate mo?” sermon ni Mang Tonyo gabi-gabi. “Sila, kahit mahirap, nagsisikap. Ikaw? Drawing ka nang drawing, nood ka nang nood ng kung anong video sa cellphone, walang kwenta ang iniisip!”
Tahimik lang ang nanay niyang si Aling Rosa, hawak ang laylayan ng daster, pilit pinapakalma ang asawa.
“Tonyo, baka naman pagod lang si bata—”
“Pagod? Sa ano? Sa kakahiga?” singhal nito. “Kira, tandaan mo ‘to: sa pamilyang ‘to, walang espasyo para sa FAILURE.”
Hindi makatingin si Kira sa mga magulang. Hindi niya masabi na ang mga “nood-nood” niya sa cellphone ay mga libreng tutorial sa digital art at basic programming. Hindi rin niya malaman paano ipapaliwanag na hirap siya sa Math at Filipino, pero kaya niyang magpuyat kaka-practice sa pag-edit ng graphics at pag-layout.
Isang gabi, iniuwi niya ang card. Bagsak sa dalawang major subject, pasang-awa sa iba, line of 9 lang sa Computer.
Pagkakita ni Mang Tonyo, nagdilim ang mukha.
“Anong tawag mo rito?!” sigaw niya, sabay bagsak ng card sa lamesa. “Pera ang nilalabas namin para sa tuition mo, ganyan lang isusukli mo?”
“Pa… nagsisikap naman po ako,” mahinang sabi ni Kira. “Hindi lang po talaga ako magaling sa iba. Pero sa Computer—”
“Hindi namin kayang pakainin ang pamilya sa Computer-Computer na ‘yan!” putol ni Tonyo. “Bukas, maghahanap ka ng trabaho. Wala ka nang babalikan na eskwela. Ayoko nang gumastos sa isang FAILURE.”
Napahagulhol si Kira. “Pa, please… bigyan n’yo pa ‘ko ng chance.”
Pero sa halip na yakap, sigaw at mura ang ibinigay sa kanya. Ang gabi ring iyon, unang beses niyang naramdaman na parang wala na siyang lugar sa bahay nila.
Ang Pag-alis Ni Kira At Pangakong Babalik
Kinabukasan, bago pa sumikat nang todo ang araw, nag-impake si Kira sa lumang backpack: dalawang pirasong damit, notebook, at mumurahing earphones. Iniwan niya sa ibabaw ng unan ang isang papel na may sulat-kamay:
“Ma, Pa, hindi ko po alam kung kailan ako babalik, pero hindi ako papayag na ‘failure’ ang magiging ending ko. Huwag po kayong mag-alala, hindi ako gagawa ng masama. Maghahanap ako ng paraan.”
Pagbangon ni Aling Rosa at makita ang sulat, napaiyak siya. Pero nang ipakita kay Mang Tonyo, matigas pa rin ang boses nito.
“Hayaan mo siya,” matigas na sabi. “Pag na-realize niyang wala siyang mararating, babalik din ‘yan dito. Doon niya malalaman kung gaano siya kabigo.”
Pero hindi bumalik si Kira.
Lumuwas siya sa Maynila, nakitulog muna sa kaibigang si Lanie na working student. Nakakuha siya ng part-time sa isang maliit na printing shop—layout ng tarpaulin, editing ng ID picture, paggawa ng logo ng kung anu-anong sari-sari store.
“Hindi ako tumigil sa pag-aaral, Lanie,” sabi niya isang gabi habang nagkakape. “Nagpalit lang ako ng classroom.”
Sumali siya sa mga free online course sa graphics design at web development. Kapag wala nang customer sa shop, doon siya nagpa-practice sa lumang computer. Minsan kulang ang tulog, madalas kulang ang pera, pero puno ang ulo’t puso niya ng mga ideyang dati ay hindi niya mapangalanan.
Mula Freelance Hanggang Startup
Makalipas ang dalawang taon, nakilala ni Kira ang isang mentor sa isang online community—si Sir Dan, isang dating OFW na nagtatayo ng maliit na software company para sa mga lokal na negosyo.
“Nakikita ko ‘yung gawa mo, Kira,” sabi ni Sir Dan sa video call. “Magaling ka. Hindi lang sa design, pati sa pag-intindi ng gusto ng kliyente. Gusto mo bang mag-freelance sa amin?”
Hindi nagdalawang-isip si Kira. Kahit maliit pa lang ang bayad, malaki na iyon kumpara sa kinikita niya sa printing shop. Dito na siya mas lalo pang giniling ng tunay na buhay: sabay-sabay na project, mahigpit na deadline, demanding na clients.
Sa halip na mapagod, lalo siyang na-challenge. Natuto siyang mag-code ng basic website, mag-manage ng social media campaign, at kanilang paborito ni Sir Dan: mag-brainstorm ng brand identity ng isang negosyo mula logo hanggang customer experience.
Isang araw, inalok siya ni Sir Dan ng mas malaking papel.
“Mag-partner tayo, Kira,” sabi nito. “Ikaw ang magha-handle ng creative at operations. Ako sa sales at networking. Pero ayokong manatili lang tayo sa online. Gusto kong magtayo ng totoong kumpanya—isang digital agency na kayang tulungan pati maliliit na negosyo sa probinsya.”
Dumugo ang ilong ni Kira sa mga contract, BIR registration, at kung anu-ano pang legal na papel. Pero sa bawat hakbang, naaalala niya ang sinabi ni Mang Tonyo noon: “Hindi kami mapapakain sa Computer-Computer na ‘yan.”
Siguro, Pa, bulong niya sa sarili, balang araw papakain nito ang mas marami pa.
Tatlong taon matapos siyang umalis sa bahay, formal nang na-register ang “Kira Creative Labs Inc.” Isang digital agency na nagsimula sa iisang lumang laptop, ngayon may maliit na opisina, tatlong empleyado, at patuloy na lumalaking listahan ng kliyente—mula online shops hanggang restaurant at resort.
Dito nagsimulang magbago ang ihip ng hangin.
Ang Pagbagsak Ng Negosyo Ni Tatay
Samantala, sa probinsya, tuloy pa rin ang buhay—pero hindi na kasing komportable.
Si Mang Tonyo, na dati’y kumikita sa pagkakarpintero at maliiit na furniture shop, unti-unting nawalan ng kliyente nang mas paboran ng mga tao ang mga bagong gawa sa mall at online.
“Tonyo, mahirap na,” sabi ng kapitbahay minsan. “Mas mura sa online shop ‘yung lamesa. Pasensya na, doon na lang ako bibili.”
Nagsanla sila ng motor para pambayad sa utang sa palengke. Si Ate Mhai, nawalan ng trabaho sa grocery. Si Kuya Jom, napilitang mag-abroad ulit kahit may pamilya na.
Isang gabi, habang magkakasama sila sa hapag, napabuntong-hininga si Aling Rosa.
“Naalala n’yo si Kira?” maingat niyang tanong. “Limang taon na tayong walang balita. Hindi man lang tayo binigyan ng numero.”
“Siya ang umalis, Rosa,” matigas na sagot ni Tonyo. “Siya ang hindi marunong tumanggap ng katotohanan na failure siya.”
Pero sa loob-loob niya, may kumikiliti nang malaon. Lalo na nang makita niyang unti-unting nauubos ang ipon nila at halos wala nang pagbabagong pag-asa para sa negosyo.
“May alam akong job fair sa bayan,” singit ni Ate Mhai. “May bagong bukas na digital agency daw na naghahanap ng staff. Malaki raw magpasweldo, lalo na sa marunong mag-computer.”
Napasilip si Tonyo sa flyer. “Digital agency… Kira Creative Labs…”
Parang may kung anong tumusok sa puso niya nang mabasa ang pangalan. Pamilyar. Pamilyang-pamilya.
“Rosa,” bulong niya, “hindi ba’t pangalan ‘yan ng anak natin?”
Nagtitigan silang mag-asawa. Iisang tanong ang nasa isip nila: Posible kayang—?
Pagharap Sa “Failure” Na CEO
Araw ng job fair. Nakapila si Mang Tonyo at Ate Mhai sa lobby ng hotel sa bayan. Nakapolo siya, suot ang pinakamaayos niyang pantalon; si Mhai, may dalang lumang folder ng resume.
Sa harap nila, nakasabit ang malaking tarpaulin:
“Kira Creative Labs Inc. – Now Hiring: Admin Staff, Junior Designer, Operations Assistant.”
Kinakabahan si Tonyo. “Baka hindi naman siya ‘yon,” bulong niya sa sarili. “Malay mo, coincidence lang.”
Tinawag ang susunod na aplikante. “Next, please! Pangalan?”
“Ako po,” untag ni Ate Mhai. “Maria Teresa de la Cruz. Ito po resume ko. Kasama ko po tatay ko, nagbabakasakali rin na pwedeng mag-apply bilang maintenance o kahit anong kaya niya.”
Kinuha ng receptionist ang resume. “Sige po, Ma’am. Please wait lang po, ipapasa namin kay HR… at sa CEO.”
Hindi nila alam na sa likod ng glass wall, may isang babaeng nakaupo sa modernong opisina—neat na blouse, simple pero maayos ang ayos ng buhok, at may hawak na tablet—si Kira. Napatingin siya sa mga pangalan sa listahan ng applicants.
Napatigil ang daliri niya.
“Maria Teresa de la Cruz… Antonio de la Cruz…”
Parang sabay nagbalik sa isip niya ang inuululang gabi, ang card na ibinagsak sa lamesa, ang salitang “failure” na paulit-ulit niyang narinig kailanman.
“Ma’am Kira,” untag ng HR officer, “mga walk-in applicants po ‘yan. Galing daw probinsya. Gusto niyo pa po bang i-screen personally ‘yung ibang cases, lalo na ‘tong mag-ama? Mukhang hirap sa buhay, pero maayos naman ang record.”
Tahimik si Kira sandali. Naririnig niya ang mahinang kabog ng dibdib niya.
“Pakipasok sila sa maliit na meeting room,” sabi niya kalaunan. “Ako na bahala sa kanila.”
Ang Masakit Pero Tapat Na Pag-uusap
Nang buksan ng staff ang pinto ng meeting room, nakayuko si Mang Tonyo, hawak ang lumang folder na may kakaunting papeles: birth certificate, barangay clearance, at ilang ID.
“Tay, ikaw na magpakilala,” bulong ni Mhai.
Pag-angat ng tingin ni Tonyo, parang huminto ang oras niya. Nakatayo doon, sa kabilang dulo ng mesa, ang anak nilang minsan niyang itinuring na failure.
“Magandang hapon po,” bungad ni Kira, kalmado ngunit nangingilid ang luha. “Ako po si Kira de la Cruz… CEO ng kumpanyang ito.”
Namalim ang mukha ni Mang Tonyo. “K-Kira… Anak?”
Hindi agad sumagot si Kira. Tumingin siya sa mga kamay nitong batak sa trabaho, sa kulubot sa noo, sa pagod sa mata—pareho pa rin, pero mas maputla.
“Ako po ‘yung batang tinawag n’yong failure limang taon na ang nakalipas,” malumanay pero diretso niyang sabi. “Ako ‘yung pinagsabihan n’yong wala kaming mapapakain sa ‘computer-computer na ‘yan.’”
Natahimik ang silid. Si Ate Mhai, napaluha.
“Kira, anak… nagkamali kami,” untag ni Aling Rosa na sumunod pala at nakatayo sa gilid ng pinto. “Natakot kami noon. Hindi namin alam kung paano ka tutulungan. Mali ‘yung naging paraan namin.”
Huminga nang malalim si Kira. “Hindi ko kayo tinawagan, hindi dahil hindi ko kayo mahal… kundi dahil natakot din ako. Bawat project na ginagawa ko, bawat gabing nag-aaral ako, naririnig ko pa rin ‘yung boses n’yong nagsasabing failure ako. Kaya sinabi ko sa sarili ko: kailangan kong patunayan, hindi lang sa inyo, pero sa sarili ko, na kaya ko.”
Lumuhod si Tonyo sa harap ng anak, hawak ang dibdib.
“Anak, pasensya na,” garalgal niyang sabi. “Hindi ko na mabalik ang mga taon na ‘yon. Hindi ko alam na kaya mo palang abutin ‘to. Sobrang tigas ng ulo ko, sobrang baba ng tingin ko sa’yo. Ngayon, heto kami ni ate mo… nag-a-apply sa kumpanya mo. Kung tatanggihan mo kami, karapatan mo ‘yon. Baka nga mas deserve mong gawin ‘yon.”
Napaluha rin si Kira. Hindi niya inasahang makikita ang tatay na gano’n kababa ang loob sa harap niya.
Patawad, Pero May Kondisyon
“Tumayo po kayo, Pa,” marahan niyang sabi. “Hindi ko po kayang tingnan kayong nakaluhod.”
Tumayo si Tonyo, nanginginig. “Anong gusto mong gawin namin, Anak?” tanong niya, halata ang takot at pag-asa.
“Bilang CEO,” sagot ni Kira, “trabaho kong pumili ng mga taong babagay sa kumpanya, hindi lang dahil sa relasyon, kundi dahil sa ugali at kakayahan. Si Ate Mhai, may experience sa cashier at admin work. Kakayanin niyang mag-assist sa operations. Ikaw, Pa… sanay ka sa gawaing kamay, sa ayos ng gamit, sa pag-aalaga ng shop. Pwede kang maging building maintenance o workshop assistant.”
Nagningning ang mata ni Tonyo. “Ibig sabihin… tatanggapin mo kami?”
“Tinatanggap ko kayo,” sagot ni Kira. “Pero hindi bilang mga magulang na puwedeng sumigaw ng kahit ano sa empleyado. Bilang staff, may susundin kayong rules ng kumpanya. Bawal ang sigawan, bawal ang panghihiya, bawal ang pagyurak sa dignidad ng kahit sino—lalo na sa mga batang nagsisimula pa lang.”
Tumango si Tonyo, luhaang nakangiti. “Kahit anong rules, susundin ko, Anak. Basta mabigyan lang kami ng pagkakataong makabawi sa’yo.”
Lumapit si Kira, niyakap silang dalawa—si Ate Mhai at si Tatay. Kasabay ng yakap, binitawan din niya ang bigat na matagal niyang pasan.
“Hindi ko na kayo babalikan sa nakaraan,” bulong niya. “Pero sana, mula ngayon, hindi na natin tawaging ‘failure’ ang sinumang hindi pa tapos matuto.”
Mga Aral Mula Sa Kwento Ni Kira
Sa mga sumunod na buwan, naging tahimik pero makahulugan ang pagbabago. Si Tonyo, siya na ngayon ang pinakamaagang dumarating sa opisina—naglilinis, inaayos ang kagamitan, at minsan ay tumutulong sa pagbuo ng props para sa photoshoot. Si Ate Mhai, naging maaasahang operations assistant na laging nagpapalala sa iba: “Huwag kayong matatakot magkamali, basta natututo.”
At si Kira? Hindi na siya batang umiiyak sa sulok dahil tinawag na failure. Siya na ang lider na nagbubukas ng pinto para sa mga kabataang hindi “akma” sa traditional na sukatan ng talino, pero punong-puno ng talento at pangarap.
Ilan sa mga aral na maari nating baunin mula sa kanilang kwento:
- Ang salitang “failure” ay hindi hatol, kundi opinion lang ng taong kulang ang nakikita.
Walang sinuman ang may karapatang i-label ang buong buhay ng isang tao base sa isang card, isang pagkakamali, o isang yugto lang. - May mga anak na hindi magaling sa tradisyonal na paraan, pero doon naman nag-eexcel sa iba.
Hindi ibig sabihin kung mahina sa Math o Science ay wala nang halaga. Baka doon sila magaling sa art, tech, music, o iba pang larangan na hindi pa natin naiintindihan. - Ang magulang, kahit may mabuting intensyon, puwedeng makasakit nang malalim sa maling salita.
Hindi sapat ang “para sa ikabubuti mo ‘yan” kung ang paraan ay puro sigaw, pagmumura, at kahihiyan. - May karapatan ang anak na protektahan ang sarili, maghanap ng lugar kung saan mas maiintindihan siya.
Hindi ito kawalan ng respeto, kundi pagsagip sa sarili mula sa paulit-ulit na pagyurak sa kanyang pagkatao. - Ang tunay na pagbabago ay makikita hindi sa iyak ng pagsisisi, kundi sa araw-araw na kilos ng pagbangon at pagrespeto.
Sa pagtanggap ni Tonyo sa pagiging empleyado ng sariling anak, pinili niyang magpakumbaba at magbagong-ugali, hindi lang mag-sorry.
Kung may kakilala kang anak na nawawalan ng loob dahil sa mga salitang binitiwan ng nakatatanda, o magulang na hirap intindihin ang anak na “iba,” ibahagi mo sa kanila ang kwentong ito. Baka maging tulay ito para mapalitan ang salitang “failure” ng mas magandang salita: “nagsisimula pa lang.”
