Bago pa umalis ang huling biyaheng bus, nauna nang umalis ang paggalang ng mga tao sa terminal.
Sa gitna ng tawanan, mura, at kantyaw, nakayuko ang isang binatang duguan ang tsinelas at halos mapigtal ang backpack sa kakaladkad. Para siyang kriminal sa tingin ng lahat—kahit wala naman siyang ginagawang masama.
Walang nakapansin na habang pinagtatawanan nila siya, papalapit na ang ingay ng sirena ng PNP mobile. At sa oras na huminto ito sa harap nila, may isang linyang magpapatahimik sa buong terminal:
“Sir, sumakay na po kayo.”
Ang Binatang Mukhang Walang Wala
Si Jomar Dela Cruz, 28 anyos, ay kakagaling lang sa tatlong araw na lakad sa bundok. Galing siya sa isang liblib na barangay kung saan tumulong siyang mag-install ng mga solar light at radios para sa mga sitio na walang signal at kuryente.
Engineer siya sa isang malaking kompanya sa Maynila, pero sa puso niya, mas mahalaga ang mga proyektong pang-komunidad. Sa field work na ‘yon, pinili niyang mag-backpack, maglakad, at makitulog sa mga bahay-kubo imbes na mag-hotel. Kaya pagdating niya sa bayan, gulat ang terminal:
Gusgusin ang damit, may mantsa ng putik, butas ang maong, pawisan, at may bakas ng uling sa braso. Para siyang galing tambakan, hindi galing proyekto.
Habang naghihintay siya ng masasakyan pauwi, tumunog ang cellphone sa bulsa niya. Sandaling sinilip niya ang mensahe:
“Sir Jomar, PNP Mobile will pick you up at the terminal. Coordinate tayo for the transport safety project. – Chief Reyes”
Ngumiti siya nang bahagya. Pagod, pero kontento. Hindi niya alam na sa pagitan ng text na ‘yon at pagdating ng mobile, dadaan muna siya sa apoy ng kahihiyan.
Terminal Ng Haka-haka At Panghuhusga
Maingay ang terminal tuwing hapon. Sigawan ng barker, busina ng jeep, tawaran sa pamasahe, at naglalakad na mga pasahero na kanya-kanyang bitbit ng pangarap.
Napadpad si Jomar sa gilid na may nakaparadang bus. Umupo siya sa sementong may bakas ng langis, ibinaba ang backpack, at hinugot ang bote ng tubig. Uhaw na uhaw siya.
Napansin siya ng barkers.
“Uy, bro, tingnan mo ‘to. Baka mamaya sumabit na lang ‘yan sa jeep, walang pamasahe,” sabi ng isa, sabay tawa.
“Baka naman holdaper ‘yan, ang itsura oh,” sabat ng isa pang lalaki sa suot na pulang t-shirt. “Maya-maya, wala na ‘yang bag mo, Mars!”
Narinig iyon ng ilang pasaherong babae, kaya biglang nagtabi-tabi ang mga ito, hawak ang kani-kanilang bag.
“Kuya, dito ka na lang lumayo, ha?” sabi ng isang tindera ng fishball na halatang naiilang. “Nakakatakot ka, e.”
Walang imik si Jomar. Sanay na siya sa ganitong tingin ng mga tao—na porket madumi ang damit, may masamang balak ka na agad. Pinili niyang magtiis, dahil alam niyang ilang minuto na lang, andoon na ang susundo sa kanya.
Pero hindi pa pala tapos ang pagsubok.
Pambabastos Sa Harap Ng Madla
Lumapit ang isang dispatcher na may hawak na clipboard. Tiningnan si Jomar mula ulo hanggang paa.
“Hoy, ikaw,” singhal nito. “Dito ka ba talaga maghihintay? Kung wala kang pamasahe, huwag ka nang tumambay dito. Baka mamaya mag-utos pa ‘yan ng pulis sa’yo, ha?”
Nagtaas ng tingin si Jomar, magalang.
“Sir, naghihintay lang po ako—”
“Sa labas ka na lang! Ang baho mo, oh.” Pinagtawanan siya ng ilan. May nagtakip ng ilong nang kunwari, may nag-video na naman.
“Grabe, parang hindi pa naligo ng isang buwan,” biro ng isang pasahero.
Nararamdaman ni Jomar ang paghapdi ng hiya, pero pinili niyang kumalma. Hinawakan niya ang strap ng backpack niya nang mahigpit.
“Pasensya na po kung naaabala ko kayo,” mahinang sabi niya. “Paalis na rin po ako pagdating ng sundo ko.”
“Wow, may sundo!” kantyaw ng isang lalaki. “Ano ‘yan, mobile ng junkshop?” Sigawan at tawanan ulit.
May isa pang lalaking nagkunwaring natatakot at sumigaw, “Pulis! Pulis! Baka wanted ‘to!”
Akala nila, biro lang ang salitang iyon. Hindi nila alam, ilang minuto lang mula ngayon, totoong pulis ang darating—at doon sila matatahimik.
Ang Tawag Na Kahina-hinala Para Sa Iba
Nag-ring ulit ang cellphone ni Jomar. Ngayon, tawag na.
“Sir, good afternoon, PO3 Dela Peña po ‘to. Papasok na kami sa terminal, asa’n po kayo banda?”
Tumayo si Jomar, tumalikod nang bahagya para hindi mahalata ang usapan.
“Nasa may dulo po ako, malapit sa bus bay 3. ‘Yung kulay puting tarp.”
Narinig iyon ng isang matandang lalaki sa tabi niya.
“O ayan na, nag-uutos na ng pulis, oh,” bulong nito sa kasama. “Siguro may kasama ‘yan, sindikato.”
“Mga kabataan talaga ngayon, walang ginawa kundi magbisyo,” sagot ng kausap.
Ilang segundo lang ang lumipas, umalingawngaw ang sirena. May isang PNP mobile na pumasok sa terminal, mabagal ang andar, sabay silip ng ilang pasahero sa gulong ng eksena.
“Ayun na! Nahuli na si kuya!” sigaw ng isang nanonood, sabay tawa.
Sa isip ni Jomar, huminga siya nang malalim. “Eto na,” bulong niya sa sarili. “Kailangan ko pa ring maging maayos, kahit anong nangyari.”
Pagdating Ng PNP Mobile
Huminto ang mobile sa tapat mismo ng kumpol ng mga taong nambabastos kay Jomar. Bumukas ang pinto, bumaba ang dalawang pulis at isang opisyal na may ranggong Police Major sa nameplate.
Tahimik bigla ang paligid. May ilan pang nakahawak sa cellphone, handang mag-video kung sakaling may hulihan.
Lumapit ang opisyal, seryoso ang mukha, diretso ang lakad. Nasa harap na ito ni Jomar nang bigla itong… tumayo nang mas tuwid at tumikhim.
“Sir Jomar, pasensya na po kung natagalan kami, may traffic sa crossing,” magalang na sabi ng Major, sabay saludo.
Parang sabay-sabay na naputol ang hininga ng nasa paligid.
“Sir…?” bulong ng dispatcher na kanina’y nambastos.
“Ready na po ‘yung briefing sa HQ para sa transport safety system na dinevelop ninyo,” patuloy ng opisyal. “Inatasan kami ni Chief Reyes na personal kayong sunduin. Baka raw kasi maabala kayo sa mga tao.”
Napatingin si Jomar sa mga nakapaligid sa kanya—mga taong ilang minuto lang ang nakalipas ay pinagtatawanan ang basag niyang tsinelas.
Dahan-dahan siyang tumuwid ng tayo, kinuha ang backpack, at magalang na ngumiti sa pulis.
“Salamat po, Major. Okay lang, sanay na ako sa ganito,” sagot niya.
Sino Ba Talaga Si “Mahhirap” Na Binata?
Habang naglalakad sila papunta sa mobile, may isang usisero ang hindi nakatiis.
“Sir… kung okay lang po… ano po ba kayo?” tanong nito, halatang nahihiya.
Napahinto si Major at si Jomar. Tiningnan ni Jomar ang buong grupo—ang barkers, dispatcher, mga tindera, mga pasaherong nagtawanan at nagvideo sa kanya.
“Engineer po ako,” mahinahon niyang sagot. “IT consultant para sa PNP-Transport Safety Program. ‘Yung bagong system na gagamitin para makatulong sa pag-monitor ng mga terminal, para mas ligtas kayo—kami po ang gumawa.”
May bumitiw sa cellphone at muntik mahulog.
“Ha? Siya…? ‘Yung gusgusin?” bulong ng isa.
“Gusgusin kasi galing sa bundok,” biro ni Jomar, pero hindi mapait. “Nagtayo kami ng communication tower para kung may aksidente sa kalsada, mas madali kayong mare-rescue. Kaya ako dumiretso dito sa terminal, dahil gusto ko ring makita kung ano ang sitwasyon ninyo sa ground.”
Nang marinig iyon, parang unti-unting lumiliit ang mundo ng mga nambastos sa kanya.
“Pasensya na po, sir…” garalgal na bati ng dispatcher. “Akala namin… alam n’yo na… iba kayo.”
Tiningnan ni Jomar ang mukha nito, halatang nanginginig sa hiya.
“Hindi lang dahil engineer ako kaya mali ‘yung ginawa niyo,” sagot niya. “Kahit hindi ako consultant, kahit totoong mahirap lang ako, wala pa rin kayong karapatang bastusin ang kahit sino. Lalo na sa harap ng maraming tao.”
Tahimik. Walang sumingit na kantyaw. Kahit ang mga pulis, tahimik lang na nakikinig.
Laking Sisi Sa Terminal
Bago sumakay si Jomar sa PNP mobile, tumingin siya kay Major.
“Sir, pwedeng may hiling ako bago tayo umalis?”
“Ano ‘yon, Sir Jomar?”
“Pwede po ba nating gamitin itong terminal bilang pilot site ng anti-bullying at anti-discrimination campaign ng PNP? Kailangan po nilang marinig ‘yung kabaligtaran ng ginawa nila ngayon.”
Tumango si Major.
“Sakto, kasama ‘yan sa programa. Magpapa-meeting tayo dito kasama ang management, drivers, at barkers. At kung willing si Sir Jomar, siya na ang magiging resource person.”
Maya-maya, nagsalita si Kapitan ng barangay na napadpad din sa eksena, matapos siyang tawagan ng pulis.
“Mga kabarangay,” malakas na wika nito, “simula ngayon, hindi na puwedeng basta-basta manghusga ng tao base sa itsura. Kung may reklamo, idaan sa maayos na usapan. At kung may mahirap man na dumaan dito, tandaan ninyo—pasahero pa rin ‘yan, tao pa rin ‘yan.”
Ako’y may ilang umiiyak na tindera, nag-aalok ng tubig kay Jomar, nagso-sorry.
“Sir, pasensya na talaga… hindi na mauulit,” sabi ng isa.
Ngumiti si Jomar, medyo pagod pero taos-puso.
“Hindi ninyo kailangang tawagin akong ‘sir’ para respetuhin ako,” sagot niya. “Tawagin niyo na lang akong kapwa tao. Doon nagsisimula ang pagbabago.”
Pagkasakay niya sa mobile, nakatingin pa rin sa kanya ang mga tao. Pero ngayong tahimik na ang paligid, iba na ang hitsura sa mga mata nila—hindi na panlalait, kundi hiya at paghanga.
Mga Aral Mula Sa Kuwento Ni Jomar
- Ang itsura ay panlabas lang, pero ang ugali, doon nasusukat ang tunay na yaman ng tao.
Puwedeng marumi ang damit pero malinis ang puso; puwede ring mamahalin ang sapatos pero marumi ang pagtrato sa iba. - Ang kahirapan ay hindi lisensya para apihin, at ang yaman ay hindi pribilehiyong manghamak.
Kahit pa simpleng pasahero lang ang humaharap sa atin, dapat pareho ang respeto—mapa-jeepney driver, vendor, o engineer man. - Bawat terminal, ospital, opisina, at barangay ay may obligasyong gawing ligtas ang espasyo para sa lahat.
Ang panlalait at public humiliation ay hindi nakakatawa; ito ay porma ng pang-aabuso na dapat pinipigilan, hindi ini-encourage. - Hindi mo kailangang maging “sir” o “ma’am” para maging karapat-dapat sa respeto.
Ang pinaka-basic na karapatan ng tao—ang hindi ipahiya, hindi bastusin—ay para sa lahat, may ranggo man o wala. - Mas maganda ang mundong pinipili nating umawat at umiintindi, kaysa nakikisabay sa panunuya.
Sa halip na mag-video at tumawa, puwede tayong maging taong aamoy kung may maling nangyayari, at magsasabing, “Tama na, sobra na.”
Kung may kahawig si Jomar sa buhay mo—kaibigan, kapamilya, o baka ikaw mismo—na madalas maliitin dahil sa itsura o estado sa buhay, ipaalala sa kanila ang kuwentong ito.
Ibahagi mo ang post na ito sa iyong pamilya at mga kaibigan.
Baka sa susunod na may makita tayong gusgusing binata sa terminal o sa kanto, hindi na tayo unang tatawa—tayo na ang unang babati nang magalang.
