Mainit ang araw sa EDSA, punung-puno ng busina, usok, at pagmamadaling parang wala nang bukas. Sa gitna ng lahat ng iyon, dahan-dahang umusog sa gilid ang itim na SUV nang biglang iharang ng isang MMDA enforcer ang pulang whistle at kamay nito sa harap ng sasakyan. Malakas ang pito, sabay senyas na para bang nahuli niya ang pinakamalaking kriminal sa kalsada.
“Hoy, Boss! Gilid! Gilid!” sigaw ng enforcer, nakakunot ang noo, hawak ang maliit na ticket pad na para bang sandata.
Huminto ang SUV. Ilang segundo ang lumipas bago bumukas ang pinto sa driver’s side. Bumaba ang isang lalaking naka-puting polo shirt, maayos ang gupit, kalmado ang mukha, at halatang hindi sanay sa sigawan sa kalye. Hawak niya ang maninipis na papel—rehistro at lisensya—handa nang ipakita.
“Good morning, Sir,” mahinahon niyang bati. “Ano po’ng violation ko?”
“‘Good morning’ agad?” balik ng enforcer, halos sumabog ang boses. “Beating the red light ka, Boss! Kita ng dalawang mata ko! Akala mo makakalusot ka kasi naka-SUV? Hindi mo ba nakita ’yung stoplight?”
Napatingin ang lalaki sa likod niya, sa intersection na ilang metro lang ang layo. Malinaw pa sa isip niya ang nangyari: naka-green pa ang ilaw nang pumasok siya sa yellow box, tapos biglang nag-yellow, at saka nag-red habang nasa gitna na siya. Hindi siya humarurot, hindi rin siya huminto sa gitna. Diretso lang, maingat.
“Sir, sa pagkakaalala ko po, naka-green pa po nang pumasok ako,” paliwanag niya nang mahinahon. “Naka-yellow na po siguro nang nasa gitna na ko. Wala po akong intensyong lumabag.”
“’Wala akong intensyong lumabag,’” ginaya pa ng enforcer sabay tawa nang may pang-aasar. “’Yan din ang sinasabi ng lahat! Kung susundin ko kayong lahat, wala na palang violation sa Maynila! Pati ’yung mga bus na sumusubo ng tatlong lane, sasabihin ‘naka-green pa po, Sir!’”
May ilang usisero nang huminto sa sidewalk. May batang naka-dilaw na shirt na kinalabit ang nanay niya. “Ma, si Kuya MMDA na naman oh, ang ingay.” May isa namang lalaking naka-green na polo ang tahimik nang naglabas ng cellphone, sinimulang i-video ang eksena.
“Sir,” ulit ng driver, pilit pinapakalma ang sarili, “Kung tingin niyo po violation talaga, wala naman po akong balak makipag-away. Pero baka po pwedeng i-review ’yung CCTV sa intersection. Makikita naman po kung talagang beating the red.”
“CCTV pa talaga?” singhal ng enforcer. “Anong akala mo sa’kin, walang trabaho? Hindi ako magpapabalik-balik sa opisina para lang sa’yo! At saka, ako ang nakakita, ako ang enforcer. Report ko ang basehan ng ticket, hindi ’yang pakiramdam mo. Huwag mo ’kong turuan ng trabaho ko.”
Napayuko sandali ang driver, huminga nang malalim. Kita sa mukha niyang pagod—hindi dahil sa init ng araw, kundi sa bigat ng tono ng kaharap niya. Pero nanatiling mahinahon ang boses.
“Pwede ko po bang malaman ang pangalan nila?” tanong niya. “For record purposes lang.”
Lalong nainis ang enforcer. “‘Record purposes’? Aba, pa-English ka pa talaga, ha? Gusto mo atang magmatalino.” Itinaas niya ang ticket pad. “Ako si Enforcer Velasquez. Isusulat ko na pangalan mo, license number, plate number, lahat. Gusto mo pa, lagyan ko ng note na ‘argumentative’ para mas lalo kang ma-flag sa system?”
Napakunot ang noo ng driver. “Hindi po ako nakikipagtalo. Nagtatanong lang po ako sa karapatan ko bilang motorista.”
“Karapatan?” taas-kilay ni Velasquez. “Alam mo ba kung ilang motorista araw-araw ang gumagamit ng ‘karapatan’ para iwasan ang penalty? ’Yung iba pa nga, ipinapakita kung sino raw ang kakilala nila. Huwag mo kong sabihang may ‘general’ kang tiyuhin o ‘congressman’ na kaibigan. Hindi ako natitinag sa pa-power trip.”
Tahimik pa ring nakikinig ang mga tao sa paligid. May ilang halatang naiinis sa enforcer, may iba namang pumapabor sa kanya. “Buti nga sa mga pasaway,” bulong ng isang jeepney driver. “Kahit naka-SUV, huli dapat.”
Pero may isang babaeng naka-purple na blouse na nagtataka. Mula kanina, hindi man lang sumasagot nang pasigaw ang driver. Hindi siya nag-name drop, hindi rin naglabas ng pera. Pauli-ulit lang ang mahinahong tono nito.
“Sir,” muling sabi ng driver, “Pwede ko pong makita ang mission order o kahit assignment ninyo para rito? Gusto ko lang pong masigurong tama ang proseso.”
Halos lumuwa sa inis si Velasquez. “Ayos ka rin, ha. Mission order? Assignment? Tingin mo ba hindi ako authorized dito? Naka-uniporme akong MMDA oh! Security guard ba ’to? Hindi! Enforcer ’to! Gusto mo bang tawagan ko ang towing team? Para hindi lang ticket ang problema mo, pati sasakyan mo?”
“Tawagin niyo na kung kailangan, Sir,” mahinahong sagot ng driver. “Basta ilalagay ko sa report na wala kayong ipinakitang mission order at hindi niyo ipinapaliwanag nang maayos ang violation.”
Nag-angat ng kilay si Velasquez. “Ah ganun?” sabi niya, bigla ang paglamig ng boses, pero halatang may laman. “Eh di isulat mo lahat ng gusto mong isulat. Pero alam mo naman kung paano ‘inaasikaso’ ang mga ganyang ticket, hindi ba?” Marahan niyang tinapik-tapik ang ticket pad. “May paraan naman para magkaintindihan, Boss. Imbes na ma-hassle ka pa sa pagkuha ng license, pagpunta sa opisina, pagbayad ng full penalty… alam mo na ’yon.”
Sa gilid, may marahang ungol mula sa crowd. Hindi diretsong nabanggit, pero malinaw ang pahiwatig. “Lagayan na naman,” bulong ng isang tricycle driver. “Standard na ’yan.”
Hindi agad sumagot ang driver. Tinitigan lang niya si Velasquez, diretsong-diretso, hindi bastos, pero may bigat. Maya-maya, marahan niyang hinila ang gilid ng kanyang puting polo, bahagyang binuksan para ipakita ang nakasukbit sa loob—isang maliit na badge na kulay ginto na may nakasulat na NBI, kasama ang embossed na pangalan: “Dir. Ramon S. Ilagan.”
Sandaling natahimik ang lahat.
Si Velasquez, na kanina’y ang tapang magsigaw, biglang natigilan. Parang may bumara sa lalamunan niya. Napaatras siya nang bahagya, nanlalaki ang mata sa badge na ilang pulgada lang ang layo sa mukha niya.
“D-Director?” pautal niyang tanong. “N-NBI… Director?”
Maingat na ibinaba ni Ramon ang laylayan ng polo niya, muling itinago ang badge. Hawak pa rin niya ang lisensya at rehistro, hindi tumataas ang boses.
“Ramon Ilagan,” pormal pero banayad niyang sabi. “Director ng NBI. Pero ngayong umaga, simpleng driver lang ako na huminto sa harap mo para sumagot sa accusation mo. Hindi ko ginamit ang posisyon ko. Ikaw ang nagpilit maglaro ng kapangyarihan.”
Sumirit ang bulungan sa paligid. May narinig pang, “Ay grabe, Director pala ’yon!” at “Patay si Kuya MMDA.”
Namuti ang mukha ni Velasquez. “Sir, pasensya na po, hindi ko alam…” dali-dali niyang sabi. “Kung alam ko lang po—”
“Kung alam mo lang na NBI ako,” putol ni Ramon, pero hindi sumisigaw. “Ano? Iba ba ang magiging tono mo? Iba ba ang paraan ng pag-aresto mo sa tingin mo may violation? Iba ba ang pagpapahiya mo sa kalsada?”
Hindi nakasagot si Velasquez.
“Ang mas nakakatakot,” patuloy ni Ramon, “ay hindi dahil pinahiya mo ako. Sanay na ako sa maiinit na ulo sa trabaho. Ang mas nakakatakot ay iniisip ko kung ilang ordinaryong driver na walang badge, walang posisyon, walang koneksiyon ang sigaw-sigaw mo rito sa gitna ng kalsada, ginawan mo ng violation na hindi malinaw, at sinabihan mong, ‘Alam mo na ang gagawin para hindi ka ma-hassle.’”
Namilog ang mga mata ng mga tao. Si Ramon, kahit hindi sanay sa eksena ng publiko, ramdam na ramdam ang bigat ng sandaling iyon. Hindi niya balak mag-drama. Pero alam niyang hindi rin puwedeng hayaan na lang.
Eksaktong dumating sa lugar ang isa pang sasakyang asul na may logo ng MMDA. Bumaba mula rito ang isang supervisor na naka-radio, may bitbit na clipboard.
“Enforcer Velasquez!” sigaw niya. “Anong kaguluhan ’to? Nakakakuha ako ng reports na may eksena ka na naman dito sa harap ng intersection.”
“Sir, may nahuli lang pong beating the red light,” palusot ni Velasquez, pilit kinakalma ang boses. “Naayos na po sana, kaso—”
“Supervisor,” mahinahong putol ni Ramon, lumapit nang kaunti. “Ako po ’yung hinuli niya. Directors Ramon Ilagan, NBI. Hindi ko ginamit ang posisyon ko kanina dahil gusto kong makita kung paano niya tratuhin ang simpleng motorista. Sa palagay ko, marami kayong dapat mapanood sa mga video ng mga tao sa paligid bago kayo maniwala sa kwento niya.”
Napahinto ang supervisor, napatingin sa mga nakapaligid na naka-angat ang cellphone. Halos sabay-sabay nilang ibinaba nang bahagya ang mga kamera, pero alam niyang may ilan nang nakapag-record mula simula.
“Sir, pasensya na po,” sabi ng supervisor, halatang kinakabahan. “Hindi po namin alam na kayo pala. Kung nais niyo po, puwede natin itong ayusin sa—”
“Sa internal ninyo?” tanong ni Ramon. “Normal lang ’yan. May proseso kayo. Naiintindihan ko. Pero uulitin ko: Hindi ako naghahanap ng espesyal na pabor. Naghahanap ako ng Pilipinong motorista na puwedeng sumunod sa batas nang hindi kailangang sumigaw ang enforcer, manghamak, o magpahiwatig ng lagay.”
“May na-record po kayo?” tanong ng supervisor sa crowd.
May lumapit na lalaking naka-green na polo. “Meron po, Sir,” sabi niya. “Simula pa lang ng pagparada ng sasakyan, naka-video na. Hindi po maganda ang tono ni Kuya Velasquez.”
Sumunod na lumapit ang babaeng naka-purple. “Ako rin po, Sir. Puro sigaw. Tapos may sinabi siyang, ‘Alam mo na ang dapat gawin para hindi ka ma-hassle.’ Hindi po kami abogado, pero gets na namin ’yon.”
Humigpit ang hawak ng supervisor sa clipboard. Tumingin siya kay Velasquez. “Ito na ba naman ang sinasabi ko sa’yo,” inis pero pigil ang boses niya. “Ilang beses na kitang pinagsabihang ayusin ang bunganga mo. Hindi porke may hawak kang ticket pad, superpower na ’yan.”
“Sir…” pakiusap ni Velasquez, halos pabulong na. “Nadala lang po sa init ng ulo. Ang dami kasing pasaway sa EDSA. Araw-araw ko pong kinakaharap ’yan.”
“Kilala ko ang pakiramdam na ’yan,” singit ni Ramon. “Araw-araw ko rin kinakaharap ang mga kasong paulit-ulit na lang—droga, katiwalian, pang-aabuso. Minsan, nakakapagod din. Pero kung hahayaan kong kainin ako ng inis, baka ako na mismo ang maging kriminal sa loob ng opisina ko.”
Tahimik ang paligid. Malakas ang tunog ng mga dumadaang motor, pero parang lumalaylay lang iyon sa background.
“Supervisor,” sabi ni Ramon, “Wala akong hihilingin sa’yo ngayon kundi ito: I-document ninyo nang maayos ang nangyari. Kuhanin ninyo ang affidavits ng mga nakakita. I-review niyo ang body cam, kung may suot siya. At sana, hindi ito matapos sa simpleng ‘warning’. Hindi dahil NBI ako, kundi dahil bawat ordinaryong driver ay may karapatang hindi sigawan sa gitna ng kalsada at tawaging pasaway agad.”
Tumango ang supervisor, seryoso na ang mukha. “Opo, Sir. Ihaharap po namin ito sa Internal Affairs. May ilang reklamo na rin po kasi kay Velasquez tungkol sa paninigaw at paghingi ng pang-merienda. Ngayon po, may bigat na ebidensiya.”
“Sir, Director,” pakiusap muli ni Velasquez, halos lumuha, “May pamilya po ako. Dalawang anak na nag-aaral. Kung masasuspinde po ako, paano na sila?”
Nagtagis ang panga ni Ramon. Kilala niya ang gatong na gantong eksena—ilang ulit na niyang narinig sa korte. “May pamilya po ako” ang linya ng sunud-sunod na pulis, opisyal, at opisyal na nahuhuling nangungurakot. Hindi ibig sabihin no’n na wala siyang simpatya. Pero alam din niyang hindi puwedeng gawing shield ang pamilya laban sa pananagutan.
“May pamilya rin ang bawat motoristang minumura mo sa kalsada,” sagot ni Ramon. “May pamilyang natatakot kapag kinukuwento ng tatay o nanay nila na ‘Hinuli ako at pinahiya sa harap ng lahat.’ May anak na nanonood sa gilid, iniisip na ang batas ay laruan ng magaling sumigaw. Kung mahal mo ang pamilya mo, mas lalo mong gugustuhing tama ang ginagawa mo sa uniform mo.”
Nagpalunok si Velasquez. Wala na siyang masabi.
Maya-maya, inabot ng supervisor kay Ramon ang ticket na nasimulan nang sulatan. “Sir,” sabi niya, “Technically, nasa desisyon pa rin ninyo kung kukuwestyunin niyo ang violation. Pero base sa testimonya at sa CCTV na i-re-review namin, maaari naming i-void ito kung makita naming mali ang initial assessment. Sa ngayon, para wala nang unnecessary record, ako na mismo ang mag-vacuum nito. Wala kayong dapat bayaran.”
Tumingin si Ramon sa ticket, tapos sa supervisor. “Gusto kong sundan ang proseso,” sagot niya. “Itala niyo pa rin na nag-issue siya, naka-note na iimbestigahan. Pag malinaw na mali ang violation, saka niyo i-void. Importante ang papel na ’yan bilang ebidensiya, hindi bilang resibo ng lagay.”
“Noted po, Sir,” sagot ng supervisor, halatang humahanga sa disiplina.
Bago umalis, lumapit si Ramon sa mga usiserong kanina pa tahimik na nagvi-video.
“Sa inyo,” sabi niya, “Maraming salamat sa pagre-record. Malaking tulong ang ebidensya. Pero sana, kung mag-u-upload man kayo, huwag lang para pagtawanan ang enforcer. Gamitin ninyo sa tamang proseso—sa pormal na reklamo, sa pagpapataas ng awareness. Hindi kailangang maging viral para lang may mapahiya. Ang mahalaga, may mabago.”
Pagkatapos noon, bumalik siya sa SUV, muling sumakay. Hindi na siya sinamahan ng galit. Pagod, oo, pero malinaw ang isip. Habang paalis, nakita niyang naka-usog ang mga tao, bumalik sa kani-kanilang lakad, pero may naiwang piraso ng aral sa hangin.
Kinagabihan, sa bahay nila, pinapanood ni Ramon ang simpleng balita sa TV habang umiinom ng kape. May dumating na email sa tablet niya—report ng MMDA tungkol sa “incident with Enforcer Velasquez,” kasama ang paunang statement ng supervisor. May attachment ding dalawang video galing sa mga nag-record.
Binasa niya, pinanood, at saka marahang nag-reply: “Salamat sa mabilis na aksyon. Huwag ninyong tanggalin agad. Suspend, investigate, retrain kung maaari. Ang tunay na pagbabago, hindi lang sa pagtanggal ng mali, kundi sa pagwasto at pag-angat ng sistema.”
Sa loob ng ilang linggo, pinatawag si Velasquez sa internal training. Kasama siya sa mga enforcer na dadaan sa seminar tungkol sa tamang pakikipag-usap, anti-corruption, at stress management. Hindi ito instant na solusyon, pero simula.
Isang umaga, ilang buwan makalipas, dumaan ulit si Ramon sa parehong intersection. Ngayon, naka-civilian pa rin siya, walang badge na nakalabas. Nang mag-red ang ilaw, maayos na huminto ang mga sasakyan. May isang jeep na muntik nang sumabay, pero mabilis na hinabol ng enforcer—hindi si Velasquez, kundi batang baguhan.
“Boss, red na po ’yun,” mahinahong sabi ng bagong enforcer, hindi sumisigaw. “Next green na lang po tayo, wala pang isang minuto ’yan.”
Ngumiti si Ramon. “Ganyan ang tamang tono,” naisip niya.
Sa gilid, nakita niya si Velasquez—naka-uniporme pa rin, pero ngayon ay tahimik na nag-mamando ng daloy ng tao sa pedestrian lane. Napansin siya nito at saglit na tumango, may hiya pa rin sa mata, pero may halong pasasalamat. Tumango rin si Ramon pabalik. Hindi na kailangan ng mahabang usapan. Alam nilang pareho: may nangyaring mali, pero may tinututunang tama.
Sa huli, hindi tungkol sa badge ang kwentong iyon. Hindi tungkol sa NBI Director na muntik na ring maging biktima ng pang-aabuso sa kalsada. Ang tunay na puso ng kwento ay ang tanong na dapat nating paulit-ulit na itanong sa sarili: Mas magalang ba tayo dahil kilala natin ang kausap, o dahil tao siya na karapat-dapat igalang kahit sino pa siya?
Salamat sa paglaan ng oras para basahin ang kwento ni Ramon, ni Velasquez, at ng maliit na intersection na iyon sa EDSA—isang paalala na ang batas ay hindi dapat ginagamit para manghamak, kundi para magtuwid. Kung may naalala kang kaibigan, kapamilya, o kakilala na minsan nang napahiya o naapi sa kalsada dahil sa maling paggamit ng kapangyarihan, i-share mo ang post na ito sa kanila. Baka ito mismo ang kuwentong magpapaalala sa kanilang puwede tayong lumaban nang mahinahon, humingi ng hustisya nang may respeto, at magbago ng sistema—isang traffic stop sa isang pagkakataon.
