Isang simpleng umaga lang sana iyon para kay Mang Lando Ramos, pitumpu’t isa, naka-dilaw na polo at may hawak na maliit na paper bag na naglalaman ng mga dokumento. Habang naglalakad siya papasok sa malaki at modernong mall sa Quezon City, wala sa itsura niya ang kahit anong kapangyarihan. Mukha lang siyang karaniwang lolo na bibili ng regalo sa apo o magpapalipas ng oras sa aircon. Sa likod ng maamong mukha niya, hindi halata na sa pangalan niya nakapangalan ang buong gusaling pinapasukan niya.
Sa loob ng mahigit tatlumpung taon, si Rolando “Lando” Ramos ang utak sa likod ng Ramos Commercial Group, ang kumpanyang nagmamay-ari ng ilang mall sa iba’t ibang siyudad. Pero simula nang mag-retire siya bilang president, pinayuhan siya ng mga anak niya na magpahinga na lang sa probinsya habang sila na ang magpapatakbo ng negosyo. Sumunod siya, pero sa puso niya, hindi nawala ang pag-aalala kung paano tinatrato ng mga empleyado ang mga ordinaryong tao—lalo na ang matatanda, mahihirap, at “walang koneksiyon.”
Isang araw, may natanggap siyang email mula sa isang dating kasamahan: video ng matandang lalaki na tinaboy palabas ng isang mall ng sekyu, pinahiya pa sa harap ng mga tao, dahil daw “mukhang pulubi.” Ang mas masakit? Sa mall iyon ni Mang Lando. Sa mismong pangalan niya.
Hindi mapakali si Mang Lando nang gabing iyon. Paulit-ulit niyang pinanood ang video. Tiningnan niya ang comment section, punong-puno ng galit: “Ganito trato sa mahihirap!” “Kung may-ari lang sana ng mall na ’yan ang nakakita!” “Papano pang seseryosohin ang mga polisiya nila sa ‘customer service’ kung ganito ang nangyayari?”
Hindi na siya nakatiis. Kinabukasan, hindi na siya nagpaalam nang detalyado sa anak niyang si Marco na kasalukuyang CEO. Ang sabi lang niya, “May aasikasuhin lang ako sa Maynila.” Sinakay niya ang isang maliit na bag, sumakay ng bus, at kinabukasan ng umaga, nakatayo na siya sa harap ng mall nila—walang kabog sa dibdib, pero puno ng layunin.
Sa paper bag na hawak niya, naroon ang ilang resume at application form na gawa-gawa niya para sa isang posisyong “janitor” at “utility staff.” Hindi niya kailangan ng trabaho. Pero gusto niyang maranasan, kahit isang araw lang, kung paano tratuhin ng mga taga-mall ang isang matandang nag-a-apply na parang wala namang maiaalok kundi lakas at oras.
Pagpasok niya sa entrance, nadaanan niya ang mga security guard na nakapila sa gilid—maamo naman ang titig, maayos ang pagbati. “Good morning po, Sir,” sabi ng isa. Ngumiti siya at tumango. Walang nakakakilala sa kanya; hindi naman siya ’yung tipong laging naka-feature sa magazine. Hindi rin siya mahilig magpa-picture. Mas gusto niyang tahimik lang sa likod ng kumpanya.
Habang naglalakad sa hallway, napansin niya ang magagarang tindahan, ang mga taong naka-fashionable na damit, ang mga batang tumatakbo bitbit ang mga laruan. At sa gitna ng lahat ng iyon, naramdaman niya ang kakaibang lungkot—dahil alam niyang maraming tulad niya, matatanda, na kapag hindi kasing “presentable,” madaling masilipan ng paghuhusga.
Diretso siya sa HR office na nasa third floor. Pero bago pa siya makarating, napansin niyang may maliit na kaguluhan sa isang eskinitang dinadaanan ng delivery at staff. May mga taong nakaharang, may boses na malakas.
“Hoy, kayo! Wala kayong karapatang dumaan dito!” sigaw ng malakas na boses ng isang lalaking naka-asul na uniporme na may patch ng mall at maliit na insignia ng dating PNP. “Private property ’to! Lumabas kayo bago ako mag-aresto!”
Napatigil si Mang Lando at sumilip. May dalawang lalaking may dalang sako ng kalakal, halatang mga basurero na karaniwang kumukuha ng mga bote at karton sa likod ng mall. Nangingimi ang mga ito habang nakikiusap.
“Sir, dito lang po kami dadaan, gaya ng dati,” pakiusap ng isa. “Pinayagan naman po kami ng dati n’yong kasamahan na kumuha ng bote sa basurahan, hindi naman po kami pumapasok sa loob.”
“Dati ’yon!” bulyaw ng lalaking naka-uniporme. “Ngayon, ako na ang in-charge. At sa pamamalakad ko, walang lusot-lusot! Gusto n’yong makalusot? Alam niyo na ’yong ‘paki-ayos’.”
Napahawak si Mang Lando sa dibdib. Hindi lang bastos ang tono, halatang may pahaging pa sa lagay. Pero alam niyang kung basta siya sumingit, mapapatingin sa kanya ang lahat. At gusto niyang makita ang tunay na ugali ng taong ito, hindi ’yung magpapanggap dahil kilala siya.
Maingat siyang umiwas. “May oras pa ’yan,” bulong niya sa sarili. “Una, aayusin ko muna kung bakit ako nandito.”
Nagpatuloy siya sa HR office. Sa reception, may batang babae na naka-company uniform na nakangiti. “Good morning po. May appointment po ba kayo?” tanong nito.
Ngumiti si Mang Lando. “Wala, iha. Mag-a-apply sana ako. Gusto ko sanang malaman kung may openings kayo para sa maintenance.”
Napatingin ang babae sa edad ni Mang Lando, saglit na natigilan, pero agad ding bumalik ang propesyonal na ngiti. “Sige po, Sir. Pakihintay lang po sandali, tatawagin ko po si Ma’am HR.”
Habang naghihintay, umupo si Mang Lando sa gilid. Tinitigan niya ang mga poster sa pader tungkol sa “Equal Opportunity Employer,” “Zero Tolerance for Harassment,” at “We Value Every Customer and Staff.” Napangiti siya nang mapait. Maganda sa poster. Pero sa labas, may enforcer na halos murahin ang dalawang basurero.
Maya-maya, lumabas ang isang babaeng nasa late 30s, naka-blazer, maaliwalas ang mukha. “Good morning po, Sir,” bati nito. “Ako si Ms. Joan, HR head. Nakita ko po ’yung application n’yo. Totoo po ba na gusto n’yo mag-apply?”
“Oo, iha,” sagot ni Mang Lando. “Kahit janitor lang. Gusto ko lang makahanap ng trabaho na kahit papaano, makakatulong pa ako.”
Nag-alangan si Joan. Kita sa mata niya ang pagsisikap maging magalang. “Sir, sa totoo lang po… hindi na po namin priority ang age range sa ganyang posisyon, kaysa sa kaya pang magbuhat ng mabigat at gumamit ng mga cleaning machines. Baka po mahirapan kayo.”
Ngumiti si Mang Lando. “Naiintindihan ko, iha. Pero pwede naman akong taga-check lang ng stock room, o tagalinis tuwing gabi. May lakas pa naman ’to.” Itinataas pa niya ang braso at konting pagpapatawa.
Napatawa si Joan, pero halatang nag-iisip. “Ganito na lang po, Sir,” sabi niya. “Kung willing po kayo, puwede namin kayong tanggapin bilang on-call support, light duties lang. Pero kailangan pa rin ng medical clearance at orientation. Babalik po kayo bukas, ha?”
Ngumiti si Mang Lando, taos-puso. “Salamat, iha. Kahit paano, binigyan mo ’ko ng pagkakataon.”
“Of course po, Sir,” sagot ni Joan. “Lolo ko rin po kasi dati gustong magtrabaho kahit matanda na. Ayaw nila ng pakiramdam na ‘wala nang silbi’. Naiintindihan ko po ’yon.”
Tumayo na si Mang Lando, dala ang papel, at nagpaalam. Habang naglalakad palabas ng opisina, ramdam niya ang kakaibang saya. Hindi dahil sa trabaho—kundi dahil sa pag-asang may mga tao pa ring may respeto sa tulad niya.
Pero pagdating niya sa ground floor, doon siya sinalubong ng eksenang magbabago sa araw niya.
Sa may main entrance, may boses na pamilyar—malakas, mabalasik, at walang preno. Si SPO4 Arman Villoria, dating PNP na ngayon ay naka-detalye bilang mall police supervisor, ang nakatayo sa gitna, naka-uniporme, at may turo-turo sa mukha ng isang matandang lalaking may hawak na brown envelope.
“Ilampung beses ko bang sasabihin sa’yo?” bulyaw ni Villoria. “Hindi ka pwedeng tumambay dito para maghanap ng trabaho kung saan-saan! May tamang proseso! Akala mo kung sino ka makatingin, eh mukha ka namang walang pambayad ng kahit na anong requirement!”
Natigilan si Mang Lando. Doon niya lang napagtanto na may isa pang matandang lalaki sa harap ni Villoria—nakaputlang polo, payat, halatang galing probinsya, at nangingilid ang luha sa mata.
“Sir,” pakiusap ng matanda, “Sinabi po nila sa guard na pumunta ako HR. Nagtanong lang po ako kung pwede pa po ba akong mag-apply bilang utility. Hindi naman po ako nagpapasikat. Gusto ko lang pong kumita… may sakit po kasi ’yong asawa ko.”
“Edi du’n ka!” sagot ni Villoria. “Ba’t ka dito sa mismong entrance nagbabakasakaling may maaawa sa’yo? Ginagawa mong palengke tong harapan! Nakakahiya sa customers! May mall image kaming inaalagaan!”
Hindi napigilan ni Mang Lando ang sarili. Lumapit siya nang bahagya, bitbit pa rin ang sariling paper bag.
“Boss,” mahinahon niyang sabi, “Pasensya na, pero parang sobra na yata ang tono niyo. Nag-a-apply lang naman ’yung tao. Hindi naman nanggugulo.”
Biglang lumingon si Villoria sa kanya, nanlilisik ang mata. “At sino ka naman?” tanong nito. “Tagapagtanggol ng mga aplikante? Kung gusto mo siyang tulungan, isama mo na siya palabas!”
“Hindi naman sa gano’n, Sir,” sagot ni Mang Lando, pilit nananatiling mahinahon. “Nagpunta rin ako dito para mag-inquire sa HR. Hindi naman po kami nag-iingay o humaharang.”
Napataas ang kilay ni Villoria. Sinipat niya mula ulo hanggang paa si Mang Lando—dilaw na polo, lumang pantalon, lumang sapatos, paper bag, noo’y may pawis na.
“Aba,” sabi niya, nang-iinsulto ang tono, “Dalawa pala kayo. Tandem kayo sa panggugulo. Sabihin niyo nga sa’kin, anong klaseng posisyon ang ina-applyan ng mga kasing-edad niyo? Manager? Supervisor? Huwag niyo ’kong pinagtatawanan!”
May ilan nang nakatingin. May babaeng naka-berdeng blouse na kinapitan ang braso ng kasama, mahigpit. May lalaking kumuha ng cellphone, maingat na ni-record ang nangyayari.
“Sir, humihingi lang po kami ng respeto,” sagot ni Mang Lando, kahit kumikirot na ang dibdib niya sa sakit ng mga salita. “Kung hindi kami pasado, pwedeng sabihin nang maayos. Hindi kailangang sigawan.”
“Kung ayaw mo masigawan,” pasigaw na sabi ni Villoria, halos tumilapon ang laway, “Huwag ka mag-beg sa entrance! Ano akala mo sa mall na ’to, charity?”
Muling nakaramdam ng kirot si Mang Lando, hindi na lang dahil sa sarili niya, kundi dahil sa kapwa matandang halos mapahiyang tuluyan sa harap ng lahat. Naalala niya tuloy ang mga unang taon niya bilang empleyado sa isang lumang department store, kung saan siya mismo’y minura ng boss niya sa harap ng mga customer dahil nagkamali siya sa sukli.
Nang gabing iyon, nangako siya sa sarili niya: “Kapag nagkaroon ako ng negosyo, hinding-hindi ko hahayaang maulit ’to sa kahit sinong staff o customer ko.”
Pero narito siya, sa mismong mall na ipinanangako niyang magiging “safe space,” at may pulis na hindi lang empleyado, kundi mukha ng seguridad, ang siya pang unang nauunang mang-hiya.
“Sir,” muling sabi ni Mang Lando, medyo lumalim na ang boses, “Puwede po ba kayong kumalma? Hindi niyo po alam kung anong pinagdadaanan ng taong ’yan. At saka… kung mall image ang iniisip niyo, hindi maganda sa image na may pulis na sumisigaw sa dalawang matanda.”
Umusok ang ilong ni Villoria. “Ikaw na ngayon ang nagtuturo sa’kin kung ano ang maganda sa image?” sigaw niya. “Gusto mo ba, tawagin ko na ang HQ at ipa-blotter kayong dalawa? Puwede kong gawing ‘public disturbance, loitering, refusing to follow mall security protocol!’ Gusto mo?”
“Kung gano’n na lang po ang tingin niyo sa amin, wala na akong magagawa,” sagot ni Mang Lando. “Pero siguraduhin niyo lang po na kaya niyong panindigan kung may magtanong kung bakit kailangan n’yong sigawan ang aplikante sa harap ng maraming tao.”
Tumawa si Villoria, malakas, may halong pangungutya. “Sino magtatanong? Ikaw? Baka pag hinanap ang ID mo, wala ka pang maipakitang matinong valid ID! Nakakapasok lang kayo dito kasi maluwag kami sa entrance! Gusto mo ba, ipabanggit ko sa management na higpitan ang pagpasok ng mga ‘kagaya niyo’?”
“Pakiusap na lang, Sir,” singit ng isa pang lalaki sa gilid, ’yong naka-green na shirt. “Medyo sobra na po. Baka puwedeng sa gilid niyo na lang kausapin, hindi na kailangan sigawan rito.”
“Makisawsaw ka pa!” sigaw ni Villoria dito. “Kung wala kang ambag, tumabi ka d’yan!”
Sa sandaling iyon, naramdaman ni Mang Lando na umigting ang something sa dibdib niya—hindi lang insulto, kundi malinaw na pang-aapi hindi lang sa kanila, kundi pati sa iba. Alam niyang hindi dapat magpadala sa emosyon ang sinumang lider, pero alam din niyang may mga sandaling kailangan nang tumindig.
“Hindi na ako papayag na ganito tratuhin,” bulong niya sa sarili. “Hindi sa mall ko.”
Bago pa siya makasalita ulit, may biglang dumating na grupo mula sa hallway—tatlong security guard at isang babaeng naka-blazer na naka-high heels, hingal, halatang minadaling bumaba.
“Sir Arman!” tawag ng babae, si Joan pala mula HR. “Ano pong nangyayari rito?”
“Ma’am HR,” sagot agad ni Villoria, sabay turo kina Mang Lando, “Itong dalawang ’to, nag-iistambay at nakakaabala sa entrance. Nag-aalala ako sa security at image ng mall kaya inaayos ko na sana, pero—”
Hindi niya natapos ang sasabihin.
Nakita kasi ni Joan kung sino ang tinuturong “dalawang ’to.”
Nang magtama ang mata nila ni Mang Lando, bigla siyang namutla.
“Sir…?” mahina niyang sabi, halos pabulong.
Ngumiti nang banayad si Mang Lando, pero may lungkot sa mata. “Hello ulit, Joan,” sabi niya. “Mukhang nauna pa ang evaluation ko sa HR kaysa sa orientation mo sa mga pulis.”
Hindi kaagad naintindihan ni Villoria ang nangyayari. “Ma’am, kilala niyo po siya?” tanong niya, nalilito.
Huminga nang malalim si Joan, tapos tumingin sa paligid. Ramdam niyang may mga kamera ng phone na nakatutok, may mga taong nag-aabang ng susunod na mangyayari.
“Mga Sir, Ma’am,” sabi niya sa mga guard, “Pakiclear muna ang area. Huwag nating harangan ang entrance. At pakiusap, ibaba niyo muna ang mga cellphone niyo. May aayusin lang kami.”
Hindi siyempre lahat sumunod, pero bahagyang kumalat ang mga tao.
Lumapit si Joan kay Mang Lando, at sa harap ni Villoria, marahan niyang hinawakan ang kamay ng matanda at may paggalang na nagsalita.
“Sir Lando,” aniya, “Pasensya na po, hindi ko po ine-expect na… hindi niyo sinabi sa’kin na kayo pala talaga si Mr. Ramos.”
Nanlaki ang mata ni Villoria. “Sir… Ramos?” bulong niya. “As in… Ramos ng Ramos Mall?”
Tahimik lang si Mang Lando, pero sa pagkakataong iyon, hindi na niya kailangang magpanggap. Marahan niyang inilabas sa paper bag ang isang envelope, hinugot ang isang dokumentong may letterhead ng Board of Directors at may pirma ng anak niyang si Marco: “Special Internal Audit Authority – Signed: CEO Marco Ramos, Approved: Founder Rolando Ramos.”
“Kanina, napag-usapan natin ang pagiging ‘aplikante’ ko, Joan,” mahinahon niyang sabi. “Hindi pa nababago ang plano kong tingnan kung paano tinatrato ng mall ang mga kagaya ko. Pero mukhang may nauna nang leksyon na ipinakita sa’kin.”
Lalong nanlaki ang mata ni Villoria. Parang nanuyo ang lalamunan niya.
“M-means po ba… kayo ang may-ari?” pautal niyang tanong.
Ngumiti si Mang Lando, malumanay pero may bigat. “Hindi lang ako ang may-ari,” sagot niya. “May Board na, may CEO na akong anak. Pero sa pangalan ko nagsimula ang mall na ’to. At higit sa lahat, ako ang nagtakda ng unang patakaran natin: ‘Walang sinumang tata-tratuhin nang mababa dahil lang sa itsura, antas ng buhay, o edad.’”
Napayuko si Villoria. “Sir, pasensya na po. Hindi ko po alam…”
“’Yan ang problema,” putol ni Mang Lando, hindi na malakas pero malinaw. “Hindi mo alam kung sino ang kaharap mo, kaya akala mo pwede mo na siyang sigawan. Paano na lang kung hindi ako ito? Paano kung ordinaryong aplikante lang talaga, na wala namang board authority, wala namang koneksiyon? Mas okay bang maapakan ang dignidad nila dahil lang ‘hindi sila kilala’?”
Tahimik ang paligid. Kahit mga hindi sumunod sa pakiusap ni Joan na ibaba ang cellphone, hindi makapagsalita.
Siya namang labas ng isang lalaking nakabarong mula sa elevator—nagmamadali, kasama ang dalawang assistant. Si Marco Ramos iyon, ang bagong CEO, halatang kakarating lang mula sa head office.
“Nay, este, Tay!” tawag niya, halatang pinaghalo ang pagiging boss at pagiging anak. “Nakakuha kami ng tawag mula sa HR—may ‘insidente’ daw sa entrance at nandito ka raw… Ano na naman ’tong pinasok mo?”
Ngumiti si Mang Lando sa anak, pero hindi na nagbiro. Ikinuwento niya, sa harap ng lahat, nang kalmado at detalyado, kung paano nagsimula ang lahat mula sa basurerong minura sa likod, hanggang sa aplikanteng sinigawan sa entrance, hanggang sa siya mismo na tinawag na istorbo at banta sa mall image.
Nakikinig si Marco, naninigas ang panga.
“Totoo ba lahat ’to?” tanong niya kay Joan at sa mga guard.
Tahimik na tumango si Joan. “May ilang staff po na nakakita,” sabi niya. “At mukhang… may mga video rin po ang mga customers.”
Lumingon si Marco kay Villoria. “Inspector Villoria,” malamig niyang sabi, “Ilang taon ka na sa serbisyo, bilang pulis o bilang mall police?”
“Labinlimang taon po sa PNP, tatlong taon sa mall, Sir,” sagot nito, nanginginig.
“Sa loob ng labing-walong taon na ’yan,” tanong ni Marco, “Ilang tao na ang sinigawan mo sa harap ng maraming tao dahil lang hindi sila ‘ayon sa tingin mo’?”
Hindi sumagot si Villoria.
“Sir…” maingat na singit ni Joan, “May HR process naman po para sa disciplinary action. Baka pwedeng—”
“Kaya nga,” sagot ni Marco. “At sisiguraduhin kong gagana ang process na ’yon.”
Lumingon siya sa tatay niya. “Pero Tay, kayo pa rin ang founder. Kayo ang unang nagturo sa’min na hindi dapat nagpapatalsik nang basta-basta. Ano gusto n’yong mangyari?”
Matagal na tahimik si Mang Lando. Tinitigan niya si Villoria—hindi bilang boss lang, kundi bilang taong piniling abusuhin ang kapangyarihan na ibinigay sa kanya. Nakita niya ang takot sa mata nito, pati ang bahagyang pagsisisi na hindi na maitago.
“Inspector,” mahinahon pero mabigat ang boses ni Mang Lando, “May pamilya ka ba?”
“Meron po, Sir,” sagot nito, halos pabulong. “Dalawang anak, nag-aaral pa.”
“Gusto mo bang balang araw, dito sa mall, may sumigaw sa kanila at tinawag silang istorbo, mahirap, walang kwenta—sa harap ng mga kaibigan nila?” tanong ni Mang Lando.
Nanlaki ang mata ni Villoria. “Hindi po, Sir. Hinding-hindi.”
“Kung gano’n,” sagot ni Mang Lando, “Bakit okay lang sa’yo gawin ’yon sa ibang tatay at lolo ng mga batang ’yon?”
Napaluha si Villoria, hindi dahil sa drama, kundi dahil sa bigat ng tanong na tumama sa kanya.
“Pasensya na po,” bulong niya. “Hindi ko na po mauulit.”
“Hindi na dapat,” sagot ni Mang Lando. “Pero hindi ibig sabihin noon, wala ka nang pananagutan sa mga ginawa mo.”
Huminga siya nang malalim.
“Marco,” sabi niya, “Suspend mo muna siya. Full investigation. Interviewhin ang mga dating nasita niya, i-review ang mga complaint. Kung lumabas na pattern pala ang ganitong asal, alam niyo na ang dapat.”
Tumango si Marco. “Oo, Tay.”
“Pero bago lahat ’yon,” dagdag ni Mang Lando, “Magpapatawag ako ng mandatory orientation sa lahat ng security at mall police. Ako mismo ang magbibigay ng unang session. Hindi ko papayagang may magdadala ng baril o badge dito na hindi alam ang ibig sabihin ng salitang respeto.”
Sa wakas, inalalayan niya ang isa pang matandang aplikante na kanina pa tahimik lang, nakatungo.
“Manong,” sabi ni Mang Lando sa kanya, “Pasensya na sa nangyari sa’yo rito. Hindi kita kilala kanina, pero pareho pala tayong nagpunta rito para maghanap ng chance. Kung okay sa’yo, gusto kitang personal na tulungan. Paano kung sa facilities department ka namin ilagay, light work lang? Ako na ang kakausap sa HR.”
Naluha ang matanda, nanginginig ang labi. “Sir… totoo po ba ’yan?”
“Hindi lang totoo,” sagot ni Mang Lando, nakangiti, “kundi matagal nang pangarap ng mall na ’to na maging lugar hindi lang ng may pera, kundi ng mga taong naghahanap ng ikabubuhay nang marangal.”
Sa gilid, naramdaman ni Joan ang bigat ng pangyayari, pero may kakaibang saya rin. Nakita niyang seryoso pala ang founder sa mga nakalagay sa poster nilang “We Value People.” Hindi lang pala iyon slogan.
Makalipas ang ilang linggo, pormal na sinuspinde si Villoria habang iniimbestigahan ang mga reklamo. May ilan pang lumabas na dating naagrabyado—isang delivery boy, isang tindera, isang estudyanteng na-mistake niya ring “adik.” Lahat sila, biglang nagkaroon ng boses dahil may isang matandang “aplikante” na tumindig sa harap.
Sa kabilang banda, pinaigting ng mall ang training sa mga security at customer-facing staff. Sa unang session, si Mang Lando mismo ang tumayo sa harap nila, naka-dilaw pa ring polo, walang kabragan, pero puno ng dignidad.
“Hindi ko kayo kaaway,” sabi niya. “Kayo ang mga unang nakikita ng customers at aplikante. Kayo ang mukha ng mall na ’to. Kung puro sigaw at pangmamaliit ang nakikita nila, ano pa ang silbi ng magagarang ilaw at logo?”
Sa huling bahagi ng seminar, ipinalabas ang ilang minuto sa CCTV na kuha sa araw na sinigawan siya ni Villoria. Tahimik na nanood ang mga guard at pulis. At sa bawat sigaw, bawat turo, bawat ekspresyon ng hiya sa mukha ni Mang Lando at ng isang aplikante, may tahimik na leksyong pumapasok sa kanila.
Hindi nagtagal, napansin ng mga regular na customer ang pagbabago. Mas maayos ang bati ng mga guard, mas magalang ang tono, mas handang makinig sa paliwanag bago mag-isyu ng kung ano mang warning. Hindi perpekto—may problema pa rin paminsan-minsan—pero malinaw ang direksyon.
Isang hapon, habang naglalakad si Mang Lando sa hallway ng mall, hawak ang maliit na bag ng pandesal na galing sa bakery sa ground floor, may lumapit na batang sekyu, halatang bagong hire.
“Sir,” sabi nito, nahihiya pa, “Narinig ko po ’yung nangyari sa inyo dati. Salamat po… kasi kung hindi nangyari ’yon, baka pumasok din ako rito na akala ko kaylangan maging siga para magmukhang ‘authority.’ Ngayon po, alam ko na mas malakas pala ang taong marunong rumespeto.”
Ngumiti si Mang Lando, nagpigil ng luha. “Mabuti kung gano’n, hijo,” sagot niya. “’Pag ganyan ang pag-iisip mo, hindi mo kailanman ikakahiya ang uniporme mo.”
Sa dulo ng araw, umupo siya sa isang bench at pinanood ang mga taong dumaraan—mga batang naghahabulan, mag-asawang matanda na magkahawak-kamay, mga empleyadong nagmamadali sa shift. Sa isip niya, naisip niya ang simpleng katotohanan: hindi mahalaga kung CEO ka o aplikante, guard ka o customer. Lahat kayo tao. Lahat kayo may dignidad.
Salamat sa paglalaan ng oras para basahin ang kwento ni Mang Lando at ng mall na muntik masira ang pangalan dahil sa isang sigaw. Kung may naalala kang kaibigan, kapamilya, o kakilala na minsan nang napahiya o naabuso sa trabaho o sa loob ng establisimyento, i-share mo ang post na ito sa kanila. Baka ito mismo ang kuwento ng pagrespeto at pagbangon na kailangan nilang marinig ngayon—and baka magsilbi rin itong paalala sa atin na sa kahit anong posisyon, ang tunay na sukatan ng kapangyarihan ay kung paano natin pinapahalagahan ang mga taong akala natin “ordinaryo” lang.
