Ang malamig na aircon sa conference room ay hindi sapat para pigilan ang pag-init ng mukha ni Liza habang hawak-hawak niya ang manipis na resume.
Sa harap niya, nakaupo ang HR Manager na naka-pulang blazer, nakakunot ang noo at matalim ang tingin, parang bawat linya sa papel ay kasalanan.
“Honest ka ba dito sa resume mo?” mariin nitong tanong, habang nakatingin sa kanya na para bang nahuli siyang nagnanakaw.
Sa likod ng salaming pader, may ilang empleyado ang na-curious at sumilip, ang iba pa ay naglabas na ng cellphone.
Sa sandaling iyon, wala ni isa ang nakakaalam na ang babaeng umiiyak sa harap nila ay hindi ordinaryong aplikante, kundi ang tunay na may-ari at CEO ng kumpanya na matagal nang pinagmamalaki nilang “employee friendly.”
Ang Nakakahiya At Masakit Na Interview
Umaga iyon ng Lunes nang dumating si Liza Reyes sa Skyreach Solutions, isang mid-sized tech and services company na kilala sa modern office, mababangis na KPI, at mataas umanong “employee satisfaction.”
Naka-dilaw lang siyang blouse, simpleng slacks, at lumang bag na halatang maraming pinagdaanan sa jeep at sakayan.
Napatingin sa kanya ang guard, ngumiti, at tinanong kung may appointment siya.
“Meron po, Sir,” sagot ni Liza.
“Interview po sa HR, pang-admin staff.”
Tinapunan siya ng mabilis na tingin ng receptionist, saka tinanggap ang kanyang I.D. na may pangalan lang na “Liza R. Santos.”
Hindi niya ginamit ang tunay niyang apelyidong Reyes sa reception log.
Sanay na sanay na siya sa paggamit ng maiden name ng nanay niya kapag gusto niyang maging “invisible.”
Sa waiting area, may dalawa pang aplikante.
Isang lalaking naka-long sleeves at necktie kahit sobrang init sa labas, at isang babaeng naka-corporate dress na halatang kabisado na ang mundo ng opisina.
Si Liza, tahimik lang na nakaupo, pinapahid ang pawis sa noo, pinupunit sa isip ang kaba.
“Applicant for Admin Assistant, Miss Santos?” tawag ng isang staff.
“Pakitungo po sa Conference Room B.
Si Ma’am Clarissa na po ang mag-i-interview sa inyo.”
Tumayo si Liza, huminga nang malalim, at pumasok sa kwarto.
Hindi iyon ang unang interview sa buhay niya, pero sa kung anong dahilan, mas matindi ang kaba niya ngayon.
Marahil dahil alam niyang hindi lang trabaho ang nakasalalay, kundi mas malalim na misyon.
Ang HR Manager Na Sanay Manghusga
Nang makita niya si Clarissa Villar, agad niyang naramdaman ang bigat ng presensya nito.
Maiksi ang buhok, matapang ang lipstick, tuwid ang likod, at halos hindi magalaw ang mukha habang nag-aayos ng mga papel.
Sa gilid nito, may itim na folder na may nakasulat na “Shortlisted Candidates.”
“Sit,” maikling sabi ni Clarissa, hindi man lang siya tiningnan nang direkta.
Umupo si Liza, inilapag ang bag sa tabi, at iniabot ang kanyang resume.
Sinipat iyon ni Clarissa mula taas hanggang baba.
“So,” panimula ni Clarissa, “You are Liza Santos.
Two years sa maliit na accounting firm.
Ilang buwan sa call center.
Nag-resign, tapos gap na naman ng isang taon.
Care to explain?”
Pinilit ni Liza na ngumiti, kahit nanunuyo na ang lalamunan niya.
“Ma’am, nag-resign po ako para maalagaan ang nanay kong na-stroke.
Ako po ang panganay, at wala na rin po si Tatay.
Kaya po medyo nagka-gap sa work history.”
Tumagilid ang ulo ni Clarissa, parang may narinig siyang hindi nagustuhan.
“So family drama,” malamig niyang sabi.
“‘Yong mga ganyang dahilan, madalas kong marinig.
Alam mo bang red flag sa amin ang maraming gap at paglipat-lipat?
Ibig sabihin niyan, hindi ka stable.
Hindi ka reliable.”
Napayuko si Liza sandali.
“Naintindihan ko po, Ma’am,” sagot niya.
“Pero kahit po ako nag-aalaga sa nanay ko, kumuha po ako ng mga online course.
May tira po akong certificates kung gusto n’yo pong makita.”
“Online course?” napatawang walang humor si Clarissa.
“Lahat na lang ngayon may ‘online course.’
Hindi ibig sabihin na may certificate ka, magaling ka na.
Wala ka ngang experience sa medium to large companies.”
Sa glass wall sa likod ni Clarissa, unti-unti nang nagsisilipan ang ilang empleyado.
Curious sila sa tono ng HR Manager na kilala sa pagiging “no-nonsense.”
Para sa iba, idol si Clarissa—diretso, walang paligoy, mataas ang standards.
Pero sa mga tahimik na staff, alam nilang may halong pagmamaliit ang paraan nito ng pag-interview.
Babaeng Akala Nila’y Walang K Kwaga
Habang iniisa-isa ni Clarissa ang bawat linya sa resume na parang imbestigador, tahimik na nagpapakarga si Liza ng lakas ng loob sa isip niya.
Sa likod ng simpleng “Admin Assistant Applicant,” siya si Liza Reyes, majority owner at newly-appointed CEO ng Skyreach Solutions matapos bilhin ng kumpanya ng pamilya niya ang malaking bahagi ng shares.
Decades nang negosyante ang pamilya niya sa probinsya, at sa expansion nila sa Metro, pinili nilang pumasok sa tech services.
Sa unang meeting kasama ang dating board at management, sunod-sunod na papuri ang narinig niya.
“High retention rate.”
“Magandang kultura.”
“Malinis na HR processes.”
Pero nang magkaroon siya ng confidential na meeting kasama ang ilang rank-and-file employees, iba ang kwentong lumabas.
May mga nagsabing paborito lang daw ang nabibigyan ng promotion.
May mga reklamo tungkol sa HR na hindi rumeresponde sa grievances, lalo na kung laban sa mga “close sa management.”
At may isang pangalang ilang beses na nabanggit.
“Si Ma’am Clarissa po, Ma’am,” sabi ng isang empleyadong halos pabulong.
“Pag ayaw niya sa mukha mo, hindi ka na makakapasok dito.
Pag may concern ka, sasabihin niyang ‘Kung ayaw mo, maraming gustong pumalit sa’yo.’”
Sa halip na agad magdesisyon mula sa taas, nagpasya si Liza na bumaba sa pinakailalim.
Pumirma siya sa ilang dokumento bilang bagong major investor, pero hindi pa ipinapakilala bilang CEO.
Nag-request siya sa board na huwag munang ilabas ang pangalan niya sa internal communications.
Gusto niyang makita kung ano talaga ang nangyayari kapag wala ang “big bosses.”
Kaya ngayon, nakaupo siya sa harap ng HR Manager na malakas manghusga, bitbit ang simpleng resume na totoo sa lahat ng detalye—pero kulang sa isang linya: “Current Position: President, Reyes Group Holdings.”
Ang Panlalait Sa Harap Ng Mga Tao
“May isa pa akong concern,” pagpapatuloy ni Clarissa, tinuturo ang isang linya sa papel.
“Nakasaad dito na marunong ka daw sa basic accounting software at document management.
Pero ‘yung typing exam mo kanina, average lang.
Paano kami makakasiguro na hindi ka magpapa-istorbo sa team?”
Kinabahan si Liza.
“Ma’am, hindi po ako mabilis mag-type, pero maingat po ako.
Mas gusto ko pong walang mali.
Kaya ko pong matutunang bumilis pa kung mabibigyan ng chance.”
Umirap si Clarissa.
“Everybody says ‘give me a chance.’
Alam mo ba kung ilang resume ang natatanggap namin araw-araw?
Bakit ikaw ang bibigyan ko ng chance kung may mas bata, mas magaling, mas presentable?”
Naalala bigla ni Liza ang nanay niyang na-stroke, ang mga gabing wala siyang tulog, ang mga taong tumitingin sa kanya sa barangay hall nang may pagdududa dahil sa simpleng damit at pagod na mukha.
Ngayon, sa mismong kumpanya na pag-aari na rin ng pamilya nila, ganoon pa rin ang tingin sa kanya.
“Ma’am,” pakiusap niya, nanginginig ang boses, “Wala po akong intensyong maging pabigat.
Gusto ko lang pong magtrabaho nang maayos.
Kung hindi po ako pumasa, tatanggapin ko po.
Pero sana po, huwag n’yo na lang po akong maliitin sa harap ng iba.”
Mula sa glass wall, rinig ang mahinang hikbi niya.
May isang empleyadong lalaki ang nag-bukas ng camera ng cellphone, hindi para mang-asar, kundi dahil pakiramdam niya ay may mali na sa nangyayari.
“Hindi kita minamaliit,” mabilis na sagot ni Clarissa, pero halatang naisahan na rin ang tono.
“Real talk lang ito.
Kung iiyak ka na sa interview pa lang, paano pa sa actual work?
Hindi ito charity.
Business ito.
Kung ayaw mo ng kritisismo, huwag ka na munang mag-apply.”
Pinisil ni Liza ang resume, halos gumusot na ang papel.
Sa loob-loob niya, kumukulo na ang dugo, hindi lang para sa sarili, kundi para sa lahat ng applicants na dumaan marahil sa ganitong uri ng pagtrato.
Ang Biglang Pagdating Ng Mga “Bisita”
Habang nagpapatuloy ang tensyon sa loob, biglang bumukas ang pinto ng conference room.
Pumasok ang isang lalaking naka-dark suit at may kasamang dalawang taong may hawak na laptop at makapal na folder.
Ang iba sa opisina, agad nakilala siya bilang si Mr. Salvador, ang representative mula sa bagong investing company na ilang linggo nang pinag-uusapan.
“Good morning,” bati nito, tumingin kay Clarissa.
“HR Manager Clarissa Villar?”
Tumayo si Clarissa kaagad, nagbago ang tono.
“Yes, Sir,” mababa na ang boses niya.
“Akala ko po sa hapon pa kayo.”
“May adjustment lang sa schedule,” sagot ni Mr. Salvador.
“Nandito na rin ang bagong Chief Executive Officer na gusto naming ipakilala sa inyo at sa buong HR team.”
Napatingin si Clarissa sa likod ni Mr. Salvador.
Walang ibang taong pumasok.
Ang HR team na nakaabang sa labas, nagtataka na rin.
“Sir,” mahina niyang tanong, “Nasaan po ang CEO?”
Huminga nang malalim si Mr. Salvador, saka ngumiti.
“Actually,” sabi niya, “Nandito na siya sa loob.
Matagal na siyang nakaupo.”
Sabay lingon niya kay Liza na nakayuko pa rin, hawak ang gusot na resume.
“Ma’am Liza Reyes,” patuloy ni Mr. Salvador, malinaw at may respeto ang boses, “Kung okay na po kayo, maaari na po nating ipagpatuloy ang meeting tungkol sa kultura ng kumpanya… pagkatapos ng maliit na eksenang ito.”
Halos sabay-sabay na napasinghap ang mga taong nanonood sa labas.
Si Clarissa, namutla, hindi makapaniwala.
“Sir, what do you mean?” halos bulong niyang tanong.
“Applicant po siya… Si Miss Santos…”
Dahan-dahang tumayo si Liza.
Pinunasan niya ang luha, inayos ang gusot na papel, at sa kauna-unahang pagkakataon mula nang pumasok sa building, ibinalik niya sa sarili ang buong pangalan.
“Ako po si Liza Reyes,” mahinahon pero matatag niyang sabi.
“Majority owner ng Skyreach Solutions, at newly-appointed CEO ng kumpanya simula ngayong buwan.
Ginamit ko lang po ang apelyidong Santos para makita kung paano tinatrato ng HR at staff ang mga ordinaryong aplikante.”
Nalaglag ang panga ng karamihan.
Ang guard sa labas, halos mabitawan ang ballpen.
Ang ilang empleyado, napako sa kinatatayuan nila, habang patuloy na tumatakbo sa isip nila ang eksenang nasilayan nila kanina.
Ang Pagharap Ng HR Manager Sa Sariling Salamin
Si Clarissa, hindi makatingin nang diretso kay Liza.
“Ma’am… I… I am so sorry,” paanas niyang sabi.
“Hindi ko po alam.
Akala ko po—”
“Na ordinaryong aplikante lang ako?” putol ni Liza, hindi na umiiyak.
“Tama ka.
At doon tayo magkakaproblema.
Kung ang respeto mo sa tao ay nakabase sa alam mong posisyon nila, mali na agad ang pundasyon.”
Umupo si Liza muli, pero ngayon, hawak na niya ang sitwasyon.
Pinaupo rin niya si Clarissa sa tapat niya.
“Sabihin mo sa akin, Ms. Villar,” tanong niya, “Kung hindi dumating si Mr. Salvador ngayon, paano matatapos itong interview na ito?
Paano mo tatanggihan ang aplikanteng hindi pumapasa sa standards mo?”
“Ma’am… I would have just said na hindi siya fit,” halos pabulong na sagot ni Clarissa.
“Ganito na po kasi ang sistema namin.
Maraming aplikante, kailangan maging mabilis at firm.
Kung minsan po, kailangan ng tough love.”
“Tough love?” ulit ni Liza.
“Ang naramdaman ko kanina ay hindi love.
Mas mukha siyang humiliation.
Ganyan ba talaga ang kultura dito?
Pag mahirap ang itsura, gap ang resume, at hindi impressive ang English, pwede nang pagalitan na parang bata sa harap ng lahat?”
Tahimik ang buong silid.
Pati si Mr. Salvador, hindi kumibo, hinayaan si Liza na magsalita.
“Ms. Villar,” dagdag niya, “Alam kong mahirap ang trabaho sa HR.
Naging empleyado rin ako sa iba’t ibang kumpanya bago ako napunta sa pwesto ko ngayon.
Pero hindi kailanman dahilan ang stress para maging kabastusan ang normal.
May tatlong bagay akong natutunan sa pagnenegosyo: Una, ang tao ang pinaka-importanteng investment.
Pangalawa, ang respeto ay hindi incentive, kundi minimum requirement.
At pangatlo, kung ang unang naka-engkwentro ng empleyado sa isang kumpanya ay takot at hiya, huwag na tayong magtaka kung bakit mabilis din silang umaalis.”
Namasa ang mata ni Clarissa.
Maraming taon na siyang nasa HR.
Alam niyang may mga pagkakataong lumalagpas siya sa linya, pero sanay na siya na walang nagbibigay ng feedback—hanggang ngayon.
“Ma’am,” pakiusap niya, “Bigyan n’yo po ako ng chance na itama ito.
Hindi ko po intensyon na manakit, kahit ganoon ang dating.
Kung kailangan po, sasailalim ako sa training, coaching… kahit anong kailangan.”
“Hindi ko pa sinasagot kung ano ang mangyayari sa posisyon mo,” sagot ni Liza.
“May proseso ang performance review at disciplinary action.
Pero bago tayo umabot doon, gusto kong itanong sa’yo at sa lahat ng naririto—Anong klaseng kumpanya ang gusto nating maging?
’Yung kumpanya bang nangingilatis ng tao sa buhok, accent, at brand ng sapatos, o ’yung kumpanya na marunong tumingin sa potensyal at karakter?”
Pagbabagong Nagsimula Sa Isang Resume
Kinabukasan, nagpadala si Liza ng opisyal na memo sa buong kumpanya.
Inanunsyo roon ang pag-upo niya bilang CEO, at kasabay nito, ang launching ng “Human First Initiative”—isang serye ng reporma sa HR processes, employee relations, at recruitment.
Unang hakbang, mandatory training sa lahat ng HR personnel at managers tungkol sa ethical interviewing, unconscious bias, at respectful communication.
Pangalawa, paglalagay ng feedback channel para sa applicants at empleyado kung paano sila tinrato sa recruitment at internal processes.
Pangatlo, pagbuo ng maliit na task force na magbabantay sa reklamo laban sa pang-aabuso ng kapangyarihan, kahit sino pa ang posisyon.
Hindi naging madali ang takbo ng mga unang linggo.
May ilang empleyadong nagsabi na “Napaka-dramatic naman,” at may ilan ding natakot na baka maliit na pagkakamali ay agad ireklamo.
Pero sa unti-unti, may mga kwentong lumabas—mga aplikanteng dati nang napahiya, mga voice messages na hindi pinapansin, at mga email na “We regret to inform you” na walang kasamang kahit anong paliwanag.
Sa gitna ng lahat, nagdesisyon si Liza na hindi niya agad papatalsikin si Clarissa.
Sa halip, pansamantala niyang inalis ito bilang front-line interviewer at pinapunta sa training at policy work, habang may coach na sumusubaybay sa kanya.
“Hindi lahat ng mali, kailangang sagutin agad ng tanggal,” paliwanag ni Liza sa management team.
“May mga taong kailangan lang turuan muli.”
Isang hapon, kumatok si Clarissa sa opisina ni Liza.
“Ma’am,” sabi niya, “Gusto ko lang pong magpasalamat na hindi n’yo ako agad sinibak.
Masakit po ang feedback, pero kailangan ko pala.
Ngayon ko lang naramdaman kung gaano kabigat sa isang aplikante ang ilang minuto ng pananalita ko.”
Tinitigan siya ni Liza, saka ngumiti nang banayad.
“Lahat tayo may pinanggalingan,” sagot niya.
“Alam kong naging mahirap din ang pag-angat mo.
Minsan, dala ng takot na bumalik sa dati, nagiging matigas tayo sa iba.
Pero hindi natin kailangang ulitin sa kanila ang hirap na pinagdaanan natin.
Pwede nating gawing mas maayos para sa susunod.”
Ang Aral Para Sa Bawat Taong Nag-aapply At Nagtatanggap
Makalipas ang ilang buwan, napansin ang pagbabago sa Skyreach.
Hindi ibig sabihin na naging perpekto ang sistema, pero ramdam ng mga tao ang shift.
Mas mahinahon na ang HR sa pag-iinterview, may malinaw na paliwanag sa mga hindi natatanggap, at may pagkakataon para humingi ng feedback ang parehong panig.
Si Liza, kahit CEO na, madalas pa ring bumaba sa lobby nang walang blazer, bitbit ang lumang bag, para manood ng mga bagong applicants na pumapasok.
Sa tuwing makakakita siya ng kaba sa mata ng isa, naaalala niya ang araw na hawak-hawak niya ang gusot na resume sa harap ni Clarissa.
Isang araw, may aplikanteng babae na lumapit sa kanya sa waiting area, hindi alam kung sino siya.
“Miss,” tanong nito, “First time ko pong mag-apply sa malaking company.
Kinakabahan po ako.
Baka tumawa lang sila sa resume ko.”
Ngumiti si Liza.
“Alam mo,” sagot niya, “Walang resume na nakakatawa kapag pinaghirapan at totoo.”
Dinagdagan niya, “Kung hindi ka nila pahalagahan, baka hindi sila ang tamang kumpanya para sa’yo.
Pero dito, pinipilit naming matuto sa mga pagkukulang namin.
Kung may mali kang maramdaman sa proseso, may karapatan kang magsabi.”
Hindi nagtagal, tinawag na ang pangalan ng babae.
Bago ito tumayo, ngumiti muna ito kay Liza.
“Salamat po, Ate,” sabi niya.
“Kakayanin ko na.”
Pinanood ni Liza habang pumapasok ang babae sa conference room, at sa sandaling iyon, napangiti rin siya sa sarili.
Isang simpleng pag-apply lang sana ang plano niyang gawin noon, pero nauwi iyon sa pagbubukas ng pinto para sa mas maayos na pagtrato sa napakaraming tao.
Sa dulo, ang kwento ni Liza ay hindi lang tungkol sa CEO na nagkunwaring aplikante at nanghuli ng bastos na HR.
Ito ay kwento ng kung paano natin kadalas minamaliit ang mga taong hindi natin kilala, base lang sa papel, itsura, o accent.
At kwento rin kung paano pwedeng magsimula ang pagbabago ng isang kumpanya sa isang ordinaryong upuan, sa isang resume, at sa isang taong naglakas-loob sabihin, “Mali na ’to.”
Salamat sa paglalaan ng oras para basahin ang kwentong ito tungkol kay Liza, kay Clarissa, at sa mga aplikanteng madalas nakakalimutang may dignidad din sila.
Kung may kakilala kang HR, manager, o aplikanteng minsan nang napahiya o natakot sa interview, i-share mo sa kanila ang post na ito.
Baka ito ang paalala na sa bawat resume na hawak natin, may tunay na buhay at pangarap na nakataya—at tungkulin nating kumilos nang may respeto, kahit gaano ka-busy o ka-powerful pa tayo.
